

به مجموعه اجزا به هم پیوسته در داخل یک مؤسسه که داده های مربوط به سهم نیروی کار را در تولید محصولات یا ارائه خدمات به صورت اطلاعات حقوق و دستمزد تبدیل می نماید یک سیستم حقوق و دستمزد گفته می شود.
داده های مربوط به نیروی کار را می توانیم نام کارمند یا کارگر، شماره پرسنلی یا شماره بیمه تأمین اجتماعی، ساعات یا روزهای کارکرد، نرخ دستمزد، میزان اضافه کاری، ... و کسورات قانونی و توافقی (بیمه، مالیات، وام، مساعده، ....) نام برد.
ازآنجا که هزینه حقوق و دستمزد و مخارج مربوط به آن درصد تقریباً بالایی از هزینه های هر مؤسسه را تشکیل می دهد. ضروری است در این سیستم پیش بینی های لازم برای حصول اطمینان از پرداخت صحیح حقوق و دستمزد به عمل آید. ازسوی دیگر سیستم حقوق ودستمزد باید به نحوی طراحی شود که اطلاعات لازم را به سرعت گردآوری، کسورات لازم را محاسبه و رقم خالص قابل پرداخت به هریک از کارکنان را تعیین نموده و تدابیر مناسبی را برای جلوگیری از پرداخت به شکل غیر قانونی به افراد سوء استفاده کننده ایجاد نماید.
معمولاً قوانین کشورها همه ی مؤسسات اعم از خدماتی، بازرگانی و تولیدی را ملزم نموده تا اطلاعات لازم در مورد تعداد کارکنان، حقوق و دستمزد و مزایای مربوطه را همه ماهه به دستگاههای ذیربط همچون وزارت دارائی برای تعیین و وصول مالیات حقوق و سازمان تأمین اجتماعی برای وصول بیمه و ارائه خدمات ارسال دارند. در نتیجه موارد فوق یک سیستم منظم و دقیق را برای حقوق و دستمزد ضروری کرده است.
عبارت از هزینه کار انجام شده ای که مستقیما به جهت ساخت محصول ، پرداخت و یا تعهد شود. به عبارت دیگردستمزد کارگرانی را که مستقیما به ساخت محصول اشتغال دارند دستمزد مستقیم می- گویند.
عبارت است از هزینه نیروی کار انجام شده که مستقیما در ساخت محصول صرف نشده باشد. به عبارت دیگر دستمزد سرکارگران ،سرپرستان و کسانی که به تعمیر و نگهداری ماشین آلات اشتغال دارند و مستقیما تاثیری در تولید ندارند دستمزد غیر مستقیم می گویند.
برای محاسبه هزینه حقوق و دستمزد باید اطلاعات و عوامل لیست حقوق و دستمزد را شناخت و علاوه بر آن از قوانین و مقررات مربوط(کار و بیمه های اجتماعی مالیات و ...)اطلاعات کافی داشت.برخی اطلاعات مربوط به دستمزد شامل مدت کارکرد ،حقوق پایه ،اضافه کاری نوبت کاری ،مرخصی استحقاقی ،پاداش ،کارآموزی ،اوقات تلف شده،طرحهای تشویقی حق بیمه های اجتماعی ،سهم کارفرما ،بیمه عمر،بیمه حوادث ناشی از کار و هزینه های رفاهی کارگران می باشد.
حقوق پایه حقوقی است که با رعایت قانون کار (برای کارگران رسمی )و یا به وسیله عقد قراردادی که مغایر قانون کار نباشد(برای کارگران قراردادی)برای انجام یک ساعت کار و یا تولید یک واحد محصول تعیین و به صورت ساعتی ،روزانه ،هفتگی و معمولا ماهانه پرداخت می شود.
ماده 32 : سیستم حقوق و دستمزد کارکنان شرکت از دو بخش حقوق و دستمزد ثابت ( حقوق و دستمزد کارکنان عادی، حقوق و دستمزد مدیران و متخصصین و حقوق و دستمزد متغیر تشکیل می گردد.
الف – حقوق و دستمزد ثابت عبارتست از مجموع مزد شغل و مزایای ثابت پرداختی به تبع شغل.
به منظورتعیین حقوق و دستمزد کارکنان شرکت از دو روش استفاده می شود:حقوق و دستمزد کارکنان عادی بر اساس طرح طبقه بندی مشاغل که به تایید وزارت کار و امور اجتماعی می رسد تعیین و پرداخت می گردد و حقوق دستمزد مدیران و متخصصین شرکت که بر اساس مجوز وزارت کار و امور اجتماعی مزد آنان از طرح طبقه بندی مشاغل خارج شده ، بر اساس آیین نامه مربوطه قابل پرداخت خواهد بود.
به منظور تعیین ثابت مدیران و متخصصین شرکت از روش امتیازی شخص و شغل با درنظر گرفتن ضوابط قانون کار استفاده گردیده است. بر اساس این روش ابتدا خصوصیات فردی، قابل اندازه گیری افراد تحت عنوان عوامل فردی مشخص شده و سپس عوامل شغلی مدیران و متخصصین بر اساس مشاغل مورد تصدی آنان در طرح طبقه بندی مشاغل مشخص می گردد
باید اشاره کرد امروزه رایانه بخش عمده ای ازمحاسبات حقوق ودستمزد را درمدت زمان بسیار کوتاه انجام می دهد ولیکن رایانه یک ابزار، در دست کاربران می باشد وداشتن اطلاعات در ارتباط با حقوق ودستمزد لازم و ضروری است.
هدف اصلی در این تحقیق بررسی سیستم حقوق و دستمزد کارکنان و آشنایی با نحوه محاسبه آن می باشد. در این تحقیق قصد داریم تا بتوانیم با جزئیات و کلیات سیستم محاسبه حقوق و دستمزد مربوط به کارکنان آشنا شویم.
این پژوهش در سازمان تامین اجتماعی شعبه رشت انجام گرفته است.
هزینه حقوق و دستمزد نشان دهنده سهم نیروی کار در تولید محصولات و ارائه خدمات بوده ویکی از مهمترین هزینه های عملیاتی اکثر مؤسسات است.
هزینه دستمزد به عنوان یکی از عوامل مهم هزینه مستلزم اندازه گیری، کنترل و تجزیه وتحلیل مستمر می باشد. اقزایش تولید که به کاهش بهای تمام شده هر واحد منجر می گردد، توأم با افزایش نرخهای دستمزد و مزایای مربوط، موجب افزایش روند استفاده از تجهیزات ماشینی و پیشرفته به منظور تولید بیشتر با ساعات کار کمتر گردیده است. تغییرات در استفاده از نیروی کار، اغلب تغییرات در روشهای پرداخت پاداش را ایجاب می نماید و این امر خود موجب تغییراتی در نحوه حسابداری هزینه های دستمزد می گردد. طبق آخرین تجزیه و تحلیلها، پرداختهای دستمزد به طور مستقیم یا غیرمستقیم، بر مبنای درجه مهارت کارگران صورت می گیرد.
وظایف حسابداران در مورد هزینه حقوق ودستمزد از ساده ترین و در عین حال بااهمیت ترین آنها است. محاسبه و پرداخت درست وبه موقع حقوق و دستمزد یکی از عوامل مؤثر در ایجاد رابطه مطلوب بین کارکنان (کارگران) و کارفرما می باشد.
مدارک سیستم حقوق ودستمزد که به درستی تهیه و به آسانی قابل فهم باشند نیز یکی دیگر از عوامل با اهمیت در برقراری رابطه مناسب بین مدیریت مؤسسات، کارکنان و مقامات قانونی از قبیل ادارات کار، بیمه و دارایی و.... می باشد.
روش تحقیق در این پژوهش بروش اسنادی می باشد بطوریکه مطالب گردآوری شده با مطالعه کتابها و نشریات و مقالات پیرامون حقوق و دستمزد و همچنین مراجعه به سازمان تامین اجتماعی و مصاحبه با بخش حسابداری و همچنین دریافت فرم های مربوط به حقوق و دستمزد کارکنان این سازمان تهیه و گردآوری شده است.
حقوق و دستمزد در سازمانهاي امروزي تبديل به يك بخش مهم در سازمان شده است كه براي محاسبه آن نياز به افراد ماهر و كاردان است.اين افراد ماهر مي توانند حسابداراني باشند كه از دانشگاهها فارغ التحصيل مي شوند و علم مربوط به اين شاخه از حسابداري را به همراه خود دارند و مي توانند به راحتي عمليات مربوط به حقوق و دستمزد را انجام دهند از آنجايي كه اطلاعات مربوط به حقوق و دستمزد سازمانها بايد در اختيار ارگانها ي دولتي كه كار محاسبه ماليات را به عهده دارن قرار گيرد اين اطلاعات بايد دقيق و معتبر و طبق اصول پذيرفته شده حسابداري تهيه گردند. استفاده از روشهاي پيشرفته و مكانيزه در محاسبه و پرداخت حقوق و دستمزد بايد مورد توجه سازمانها به خصوص بخش خصوصي كه حساسيت بيشتري دارد قرار بگيرد.