بزهشناسی از شاخههای جرمشناسی میباشد و کمتر از یک سده پس از تولد جرمشناسی و در سالهای اخیر اعلام وجود نموده است. در بزه دیدهشناسی به دلیل غفلتی که سالیان سال در خصوص مجنیعلیه (بزه دیده) مطرح بوده، پژوهشها بر قربانی جرم متمرکز شد تا نقش شخصیت او در تکوین جرم معین گردد و این امر تحول عمیقی در علت شناسی جنایی بود و بزه دیدهشناسی شکل گرفت و به مرحلهای رسید که لازم است بزه دیده بیش از پیش مورد توجه واقع شود.
زنان تربیت یافته، فرهیخته و آگاه سلامت جامعه را تأمین می نمایند و بالعکس چنانچه زنان، از داشتن یک زندگی صحیح محروم مانده و امنیت آنان به مخاطره افتد، بی شک افراد جامعه نیز از نتایج این امر بی نصیب نخواهند بود. بزه دیدگی زنان یکی از آفاتی است که به علت ساختارهای زیستی روانی و اجتماعی و فرهنگی حاکم بر زندگی زنان، کیفیت و شکل خاصی به خود می گیرد. مقاله حاضر علاوه بر بررسی بزه دیدگی زنان و علل آن به بزه دیدگی ساختاری زنان نیز پرداخته و این مسأله را در سطح خرد یعنی بزه دیدگی ناشی از جرایم مورد بررسی قرار می دهد و نگاهی گذرا به بزه دیدگی سطح کلان نیز دارد و به این نتیجه می رسد که برای رفع بزهکاری باید زمینه های بزه دیدگی رفع شود. لذا راه حلهای قانونی را برای این منظور ارائه می نماید.
بزه دیده شناسی، شاخه ای از جرم شناسی است که با لحاظ کردن جایگاه و اهمیتی ویژه برای قربانی جرم، در رابطه سه گانه جرم، مجرم و قربانی، سعی دارد به شناخت و بررسی نقش بزه دیده در تکوین جرم و خصوصیات وی و رابطه او با بزهکار و در نهایت حمایت از بزه دیدگان و تضمین حقوق آنها بپردازد.به عبارت دیگر، بزه دیده شناسی در تلاش است تا موقعیت ها و وضعیت هایی را که به ارتکاب بزه و بزه دیدگی منتهی میشود، حتی الامکان محدود کرده، کاهش دهد. در این راستا به تقویت آماج و پیش بینی تدابیری به منظور جلوگیری از ارتکاب جرم و مالاً جلوگیری از بزه دیدگی اهتمام می ورزد.بزه دیده شناسی زنان نیز نگاهی ویژه به طبقه ای از بزه دیدگان دارد که ساختار خاص جسمانی و روانی و نیز عوامل تاریخی و اجتماعی، آنان را از سایر بزه دیدگان متمایز می سازد. بررسی میزان و نوع جرایم ارتکابی توسط زنان و نیز علیه زنان نشان می دهد که این گروه کمتر از مردان مرتکب جرم می شوند و کمتر بزه دیده واقع می شوند اما قربانی جرایم خاصی هستند و بزه دیدگی آنان نیز دارای ویژگی های مخصوص به خود می باشد. زنان علاوه بر اینکه می توانند زیان دیده جرایم ارتکابی باشند، بار یک بزه دیدگی ساختاری ناشی از اجحاف تاریخی، اجتماعی و اقتصادی را به دوش می کشند و این بزه دیدگی در نگاه کلان، یکی از علل بزه دیدگی خرد آنان یعنی بزه دیدگی ناشی از جرایم است. علاوه بر این دو بزه دیدگی، زنان در جریان جنگ ها نیز به نحو خاصی قربانی می شوند که نمونه بارزآن تجاوزات جنسی علیه آنان توسط نیروهای دشمن است. بدین ترتیب آنچه در بزه دیده شناسی کلی تحت عنوان راههای کنترل و کاهش بزه دیدگی پیشنهاد و پیش بینی میشود، در ارتباط با بزه دیدگی زنان کارآیی و کفایت لازم را ندارد. با توجه به نقش محوری زنان در جامعه، حساسیت و اهمیت موضوع کاملاً روشن است.
- به نظر می رسد جامعه در برآوردن نیاز زنان بزه دیده نقشی مهم و اسای ایفا می کند.
- بین حجم و فراوانی بزه دیدگی در یک جامعه با حجم و فراوانی بزهکاری رابطه ای معنی داری وجود دارد و کاهش هر یک بر کاهش دیگری اثری مستقیم دارد.
- به نظر می رسد بخش عمده بزه دیدگی زنان ریشه در ساختارهای اجتماعی و فرهنگی دارد که قطعاً برمیزان بزه دیدگی آنها تأثیر می گذارد.
- به نظر می رسد بین بزه دیدگی زنان، و توسعه و پیشرفت در مسیر توسعه اجتماعی و علمی و فرهنگی زنان رابطه ای مستقیم وجود دارد
متغیر های موقعیتی
زمان و مکان دو متغیر مهم در تجربه ی زیست زنان است. به عنوان مثال ، " شب" در زندگی و برنامه ریزی زنان فارغ از ویژگی های فردی واجتماعی نقش مهمی را ایفا میکند. کار شبانه در ادارات و کارخانجات وشرکت های خصوصی به علت کاهش حضور ناظران رسمی و غیر رسمی زمینه ی مناسب را برای بزه دیدگی زنان فراهم می آورد.با این حال عدم ذکر ممنوعیت کار شبانه برای زنان یکی از انتقادهاییست که عده ایی از حقوقدانان به قانون کار زنان وارد میدانند. هرچند در مقاوله نامه های بین اللمللی قدیمی به اصل ممنوعیت کار شبانه و مستثنیات آن اشاره شده است و برخی کشورهای اسلامی نیز مانند مصر ولبنان ممنوعیت کار شبانه را پذیرفته اند و تصریح کرده اند، با این حال عده ایی عدم ممنوعیت کار شبانه را همگام با تحولات بین المللی دانسته و قابل دفاع میدانند.واقع شدن محل کار در مناطق نا امن دور از شهر یا در مرکز و نزدیک به شهر ، خلوت یا شلوغ بودن منطقه ی محل کار ، شناخته یا ناشناخته بودن محلات نزدیک به محل کار و ... میزان بزه دیدگی زنان را تحت تاثیر قرار میدهد.
از روش مطالعه کتابخانه ای و اسنادی استفاده شده است .یعنی در این تحقیق از روشهای مختلفی استفاده شده، یکی استفاده از کتابهای و مقالات و پایان نامه ها و مطالب مرتبط با موضوع، و روش دیگر استفاده از سایتهای مرتبط می باشد . که با جمع آوری مطالب و تجزیه و تحلیل آن این تحقیق آماده شده است.