روانشناسی اجتماعی مطالعه موضوعات، مشکلات و مسایل مرتبط با روانشناسی وجامعه است . روانشناسی اجتماعی، اثرات حضور دیگران را بر رفتار فرد یا رفتار خود را تحت تأثیر گروه مورد بررسی و مطالعه قرار میدهد. روشن است که تأثیر دیگران بر فرد مستلزم وجود روابط متقابل بین خود با دیگران است، بنابراین به یک تعریف دیگر روانشناسی اجتماعی به عنوان علم مطالعه رفتار متقابل بین انسانها یا علم مطالعه تعامل انسانها شناخته میشود. تعریف دیگری نیز شده است ازجمله :روانشناسی اجتماعی روش مطالعه ی علمی رفتار و واکنش و عملکردهای فرد در حضور جمع یا حضور تلویحی افراد است.تفاوت روانشناسی اجتماعی با جامعه شناسی در این است که جامعه شناسی کلیات جامعه از جمله آمار،مهاجرت،نسبت تعداد افراد براساس جنسیت وحرکت جامعه به سوی گرایش خاص را برسی میکند اما روانشناسی اجتماعی رفتار فرد در جامعه را برسی میکند وتفاوت آن با روانشناسی عمومی تنها یک تفاوت اعلام شده است که روانشناسی عمومی به بررسی مسائلی عمومی تر می پردازد.کتاب روانشناسی اجتماعی به تالیف الیوت ارونسون یکی از کتاب های معتبر این رشته است.
با وجودی که افلاطون ایده «خِردجمعی» را مطرح کرد و مفاهیمی چون تسهیلات اجتماعی در اواخر قرن هجدهم میلادی مطرح گشت امّا پس از جنگ جهانی دوم بود که پژوهشها در زمینه روانشناسی اجتماعی آغاز گشت. وحشتی که از نسلکشی یهودیان (هولوکاست) به وجود آمده بود پژوهشگران را واداشت که به مطالعه تأثیرات اجتماعی، همنوایی و اطاعت بپردازند.
دولت آمریکا نیز علاقهمند شد که مفاهیم روانشناسی اجتماعی را برای تاثیرگذاری بر شهروندان به کار بندد. روانشناسی اجتماعی به رشد خود در طول قرن بیستم ادامه داد و الهامبخش پژوهشهایی گردید که به درک بهتر ما از رفتار و تجربه اجتماعی انجامیده است.
در روانشناسی اجتماعی افراد تحت تأثیر رفتارها، افکار و هیجانهای خود نسبت به دیگران قرار میگیرند خواه دیگران در صحنه حضور داشته باشند خواه حضور نداشته باشند و به بیان دیگر روانشناس اجتماعی رفتارهای اجتماعی را مورد بررسی قرار میدهد.
نرمن تریبلت میگوید: کسی که کاری انجام میدهد و در حضور فردی قرار میگیرد که همان کار را انجام میدهد بازده بهتری دارد.
در این عصر برای اولین بار رواشناسان اجتماعی تحقیقاتی را آغاز کردند که بتوانند هدف خودشان را که تغییر در نگرش بود، قانع سازی کنند.
پژوهشگران روانشناسی اجتماعی 2 عامل را برای بدبینی خود در نظر گرفتهاند: 1- نسبی بودن اصول آن 2- آمریکایی بودن ریشههای آن شناخت با مشاهده منظم:
پیش از تلاش برای بدست آوردن یک رفتار باید مطمئن شد که آن رفتار وجود دارد یا نه. در این زمان مشاهده منظم به کمک ما میآید و میتوان با یک روش علمی رفتار اشخاص مورد نظر را بدست آورد. مثلاً میتوان گفت که افغانیها موجب کاهش دستمزد کارگران ایرانی میشوند و یا حتی برای آنها بیکاری ایجاد میکنند.
تحقیق میدانی تحقیقی است که انسان میتواند در محیط زندگی خود و همچنین در محیطی که مردم به طور طبیعی زندگی میکنند تحقیق کند ولی در تحقیق آزمایشگاهی یک سری محدودیتهای خاص وجود دارد که باید آنها را رعایت کنیم. مثلاً در آزمایشگاه کمتر میتوان درباره مسائل مهم فراهم کرد تا در محیط طبیعی.
معمولاً رفتار اجتماعی را به صورت آموخته شده هنگامی که ما کاری انجام دهیم اطرافیان به ما پاداش میدهند و ما را در کنار دوستان خود جای میدهند یا امتیازاتی میدهند. ولی اگر افکاری متفاوت از افکار آنها داشته باشیم آنها نه تنها امتیاز به ما نمیدهند بلکه ما را از جمع خودشان بیرون میاندازند این عمل را شرطی شدن کنشگر مینامند.
زمانی که ما برای نتیجهگیری از اطلاعات موجود افراد استفاده میکنیم را نظریه اسناد مینامیم. مانند زمانی که اسناد درباره اشخاص کاملاً شناخته شده انجام میگیرد.
در تبادل اجتماعی پاداش و هزینههای همراه آن، رفتار را تغییر میدهد کسانی دچار این تغییر میشوند که در رفتارهای بین دو شخص تبادل وجود داشته باشد.
رفتار اجتماعی عبارت است از احساس ها وکنش ها و اندیشه های آدمی در وضعیتهای اجتماعی. برای شناخت و فهم آنها باید به علل و عوامل زیر توجه داشت.
روان شناسی اجتماعی علاقه مندند جنبه هایمختلف زندگی اجتماعی انسان مانند آموزش و پرورش ، سیاست ، فعا لیتهای اقتصادی و روابط میان اقوام و ملل را مطالعه و بررسی کنند . پژوهش های آنان در چند دهه گذشته اطلاعات انبوهی به ارمغان آورده که از فایده های بسیاری برخوردار است ، دانستن آنها برای همه کسانی که با مردم سر وکار دارند ، نه تنها سودمند بلکه ضروری است . این قایده ها را می توان به شرح زیر گروه بندی کرد .
انسان ها دارای نیازهایی مانند گرسنگی ، تشنگی و جنسی هستند که در میان همه آنان یکسان است ، سایقهایی چون عشق ، نفرت ، شهوت ، قدرت ، ترس و....... نیز دارند که هرکس را از دیگرن متمایز می سازد . همه این نیازها محصور فرآیند اجتماعی و فرهنگ جامعه اند .
انسان هیچ گاه تنها و دور از دیگران زندگی نکرده است ، بلکه زندگی او حاصل روابط وپیوندهایش با دبگران است اگر قرار باشد به شناختی از او دست یابیم ، باید درچارچوب وی را بشناسیم ، زیرا زیستن و چگونه زیستن با دیگران مساله ای اجتماعی است . بسیاری از مسائل انسان ، اجتماعی است و این مسائل بیشتر پیامد کنش متقابل میان افراد و گروه های با یکدیگر است ؛ زیرا که روابط انسانی سست و شکننده وگذرا باشد ، موجب افزایش میزان طلاق ، خودکشی ، روسپیگری و دیگر آسیبهای اجتماعی می گردد . به همین دلیل روان شناسان اجتماعی این مسائل را که در ارتباط با دیگران بوجود می آید به مطالعه و بررسی می کشند و شیوه های پیش گیری و درمان آنها را به سیاستگزاران انتقال می دهند .
3 . رهای از پیشداوری قومی و تبعیض نژادی به منظور کاستن از تنشهای فردی و اجتماعی : روان شناسی اجتماعی می کوشد تا با تخفیف تعصبها وپیشدا وریهایی که مانع انعطاف پذیری بیشتر انسانها در برخورد با موقعیتهای اجتماعی می شود راهنما و راهگشا باشد و هم چنین انسانها را آماده می سازد تا شیوه های تازه ای را برای سیمای متغیر رفتارهای آدمی در وضعیتهای مختلف اجتماعی بیابند تا واکنش های مناسبی نسبت به آنها اتخاذ کنند .
روان شناس اجتماعی ها را به شکل خاصی ازآگاهی مجهرمی کند تا از تبیینهای شخصی درباره رفتار دیگران برهیم ونیز چگونه نگریستن به عواملی را که رفتارهایمان را شکل می دهد ، یاد می دهد و به ما کمک می کند تا نیرو های روانی - اجتماعی را که با آنها روبرویم به وبژه آنهایی را که به ما فشار وارد می کنند را بازشناسیم و ما را برمی انگیزاند تا به یاری جامعه ای بیمناک و هراسناک از افز ایش بزهکاری و مصرف مواد برخیزیم و چگونگی رویاروی با آنها را دریا بیم .