موجودی مواد وکالا از نقطه نظر طبقه بندی های حسابداری دارایی هایی است که در یک مقطع زمانی خاص به شکل کالاهایی که در مالکیت واحد تجاری است و به منظور فروش در آینده یا استفاده در تولید نگهداری می گردد نشان داده می شود.در اکثر واحدهای تجاری موجودی های مواد وکالا بخش قابل ملاحظه ای از دارایی های جاری یا حتی کل دارایی ها را تشکیل می دهد. بنابراین نحوه ارزشیابی و ارائه آن در صورت های مالی تاثیر با اهمیتی در تعیین وضعیت مالی و نتایج عملیات واحد های تجاری دارد.به علاوه موجودی های مواد و کالا به این دلیل که به طور دائم مصرف و جایگزین می گردد به عنوان یک دارایی فعال،پویا و با گردش بسیار خوب محسوب می شود.اگر چه ممکن است بسیاری از اقلام موجودی های کالا کوچک باشد اما غالبا دارای ارزشهای قابل توجه می باشد.بنابراین حفاظت از موجودی های کالا همانند محافظت از وجوه نقد واجد اهمیت بسیار است.موجودی های مواد و کالا مجموعه ای از اقلام مشهود است که:
هدف اولیه حسابداری موجودی های مواد و کالا،کمک به محاسبه سود خالص از طریق تطابق صحیح هزینه های مربوط به درآمدهاست ودومین هدف محاسبه موجودی های کالا به عنوان یکی از منابع اقتصادی برای انعکاس در ترازنامه می باشد.موجودی های مواد وکالا مسائل با اهمیتی را از قبیل اندازه گیری،کنترل،حفاظتو تخصیص برای مدیران و حسابداران را مطرح می کند که باید به طور جدی مورد توجه قرار گیرد.از طرف دیگر از آنجائی که موجودی های مواد و کالا مستقیما بر نتایج عملیات و وضعیت مالی اثر میگذارد دارای اهمیت است و نیاز به توجه خاص دارد.
شناسایی و اندازه گیری صحیح موجودی های مواد و کالا از ضروریات است زیرا موجودی ها یکی از مهمترین دارایی های است که واحد تجاری در تملک دارد.فروش موجودی های کالا به قیمتی مازاد بر بهای تمام شده منبع اصلی درآمد اغلب واحدهای تجاری را تشکیل می دهد.تطابق بهای تمام شده موجودی های کالا با درآمدهای حاصل از فروش آنها به منظور تعیین سود خالص دوره ضروری است.چنانچه موجودی های مواد و کالا شامل اقلام غیر قابل مصرف و فروش باشد زیان بالقوه ای برای واحد تجاری خواهد داشت.
چنانچه کالای مورد سفارش مشتریان به همان شکل و با همان کمیت و کیفیت درخواست شده،موجود نباشد فروش و مشتری ممکن است از دست برود.از این رو یکی از مسئولیت های مدیریت واحد های تجاری برنامه ریزی و اعمال کنترل صحیح نسبت به موجودی های مواد و کالا وجود یک سیستم حسابداری دقیق برای به هنگام کردن اطلاعات و مدارک مربوط به موجودی های کالا و تهیه اطلاعات مورد نیاز مدریت است.
واحدهای تولیدی اقلام موجودی مواد اولیه را به منظور وارد کردن آنها در فرآیند تولید و ایجاد تغییر شکل در آنها جهت تبدیل به محصولات ساخته شده برای فروش،خریداری می کنند.فروش کالا یا محصولات ساخته شده منبع اصلی درآمد اغلب واحد های تجاری را تشکیل می دهد.
نحوه طبقه بندی موجودی های کالا در ترازنامه با توجه به نوع فعالیت واحد های تجاری متفاوت است.به دلیل اینکه شرکت مذکوریک واحد تولیدی است در مورد این واحد فقط توضیح ارائه می شود.یک واحد تولیدی مواد اولیه و قطعات مورد نیاز را خریداری محصول تولید می کند و پس از تولید محصولات مورد نظر اقدام به فروش آنها می نماید. هزینه های مرتبط با موجودی های کالا در واحد های تولیدی را به شرح زیر می توان نشان داد.
حساب های پرداختنی یا موجودی نقد ← مواد اولیه خریداری شده
موجودی مواد اولیه ← مواد اولیه مصرف شده در تولید
کالای در جریان ساخت ← کالای ساخته شده
کالای ساخته شده ← بهای تمام شده کالای فروش رفته
اقلام مشهودی است که مستقیما از منابع طبیعی تحصیل یا اینکه از فروشندگان خریداری و اصولا برای مصرف مستقیم در تولید محصولات تحصیل می گردد.
اینگونه مواد را معمولا در محصول تولید شده می توان مشاهده کرد.
به موجودی هایی اطلاق می شود که فرآیند تولید آنها کامل نشده است.کالاهای مزبور باید قبل از فروش تکمیل گردد.معمولا برای ارزشیابی کالاها ی در جریان ساخت،هزینه های مواد اولیه مستقیم،دستمزد مستقیم و سربار کارخانه واقع شده تا تاریخ ارزشیابی،به کالاهای در جریان ساخت تخصیص می یابد.
به موجودی هایی اطلاق می شود که فرآیند تولید را کاملا طی کرده و برای فروش آماده می باشند.بهای تمام شده کالاهای ساخته شده متشکل از همان اقلام یا عناصری است که بهای تمام شده کالاهای در جریان ساخت را تشکیل می دهد با این تفاوت که کلیه هزینه های لازم برای تکمیل آنها تحقق یافته و به موجودی کالای ساخته شده تخصیص داده شده است
مشابه مواد اولیه است اما شناسایی ارتباط آنها با کالاهای ساخته شده دشوار است و به طور غیر مستقیم در تولید محصولات نقش دارند.مانند موادی از قبیل پیچ و مهره واقلام مصرفی دیگر که در تولید محصولات به کار می رود اما نقش آنها با اهمیت نیست و یا اینکه شرایط مناسبی را برای تولید محصول فراهم می کنند بدون اینکه خود مستقیما در تولید محصول مصرف شوند در این سر فصل طبقه بندی می گردد.
اقلامی نظیر ملزومات اداری و موارد بسته بندی که معمولا در آینده نزدیک مصرف و هنگام مصرف به عنوان هزینه های اداری وتشکیلاتی یا توزیع وفروش تلقی می گردد ودر سرفصل های موجودی های متفرقه طبقه بندی می شود.