دیگر آپارتمان نماد تهران بزرگ نیست بلكه در همه جای ایران شاهد تكوین و گسترش ساختمان های عمودی هستیم، و لیكن متاسفانه به همان سرعت كه آ پارتمان ها گسترش می یابند، فرهنگ آپارتمان نشینی رشد نمی كند. صدها هزار نفر از مردم در آپارتمان ها و مجتمع های مسكونی كوچك و بزرگ سكنی گزیده اند، اما تنها تعداد اندكی از آن ها از قوانین آپارتمان نشینی اطلاع دارند كه نتیجه این عدم اطلاع، كاهش سطح فرهنگ زندگی آپارتمانی می شود و همین امر منتج به افزایش حجم شكایت ها و اختلافات میان همسایه ها می گردد.
در این مقال سعی بر آن شده تا ابتدا مرز میان حریم خصوصی و عمومی مشخص شود و پس از آن قواعد همسایگی و مسایل مربوط به زندگی آپارتمانی كه شیوع بیشتری در میان مردم دارند را بررسی می كنیم.
مالكیت در آپارتمان دوگونه است: قسمت های اختصاصی و قسمت های مشاع. قسمت های اختصاصی، در سند مالكیت هر مالك مشخصا ثبت شده است و حق استیفاء از آن نیز تنها برعهده مالك آن می باشد «الناس مسلطون علی اموالهم»(قاعده تسلیط)
بحث ما در رابطه با مشتركات در آپارتمان ها می باشد كه به تفصیل ذكر خواهد شد.
● اماره های اشتراك و اختصاص:
در صورتی كه طبقات ساختمانی به چند نفر تعلق داشته باشند در مالكیت دیوارهای عمارت و به ویژه سقف مشترك بین مالكان اختلاف ایجاد می شود. در این گونه موارد اگر اصحاب دعوی دلیلی بر مالكیت خود اقامه نكنند از راه تشخیص متصرف باید فصل خصومت گروه و مالك بخش های مورد نزاع معین شود.
قانون مدنی در مواد ۱۲۶ و ۱۲۷ دلایل عرفی تصرف را در این بخش ها بدین شرح بیان كرده است:
طبق ماده :۱۲۶ صاحب اتاق تحتانی نسبت به دیوارهای اتاق و صاحب فوقانی نسبت به دیوارهای غرفه ای بالاختصاص و هر دو نسبت به سقف مابین اتاق و غرفه بالاشتراك متصرف شناخته می شوند.
مقصود از تصرف در این ماده، اعلام چگونگی مالكیت اختصاصی و اشتراكی در این گونه ساختمان هاست(۱).
طبق ماده ۱۲۷ پله فوقانی ملك صاحب طبقه فوقانی محسوب می شود، مگر این كه خلاف آن ثابت شود. مطابق قاعده كلی هر یك از مالكان حق دارد در ملك اختصاصی خود هر تصرفی كه می خواهد بكند و در ملك مشترك هیچ یك از شریكان نمی تواند بدون اذن سایرین دخالت كند، ولی ضرورت های این زندگی مشترك ایجاب می كند كه هیچ یك از این دو قاعده به طور كامل اجرا نشود و در پاره ای موارد تعدیل گردد(۲).
● حدود اختیارات مالك در بخش های اختصاصیطبق ماده یك آیین نامه اجرایی قانون تملك آپارتمان ها مصوب ،۱۳۴۷ قسمت هایی از بنا اختصاصی تلقی می شود كه عرفا برای استفاده انحصاری شریك ملك معین یا قائم مقام او تخصیص یافته باشد.
حدود اختیار مالك در بخش های اختصاصی همان طور كه بیان شد می باشد و مواد ۱۳۲ و ۱۲۵ بر آن تاكید می ورزد.