بورس كالا ، بازار متشكل و منسجمي است كه تعداد زيادي از عرضهكنندگان، كالاي خود را عرضه و كالاي مربوطه پس از بررسيهاي كارشناسي و قيمتگذاري توسط كارشناسان آن بازار، به خريداران عرضه ميشود. در اين بورسها، معمولاً كالاهاي خام و فرآورينشده مانند فلزات، پنبه، گندم، برنج و... داد و ستد ميشوند.
يكي از مزاياي بورس كالا، حضور نهادهاي نظارتي و تنظيمگري است كه تمامي توليدكنندگان، مصرفكنندگان و تجار كالا با حضور اين نهادها، از مزاياي مترتب بر قوانين و مقررات حاكم بر بورس برخوردار ميشوند. به طور كلي، شركتكنندگان در بورس كالا به دو دسته تقسيم ميشوند.
دسته اول كساني هستند كه ميخواهند از ريسك نوسان قيمتها در امان باشند و در بورسهاي كالا، به عنوان خطرپوش ريسك شناخته ميشوند، مانند توليدكنندگان كالا، مصرفكنندگان عمده و... . دسته دوم، بر خلاف گروه اول كساني هستند كه از نوسانات قيمت استفاده كرده و سود خود را حداكثر ميكنند. در بورسهاي كالا، اين گروه با نام سوداگران معرفي ميشوند.
همان طوري كه قبلا گفته شد، بورس كالا يك بازار سازمانيافته و متشكلي است كه در آن كالاها بصورت نقدي يا آتي مورد داد و ستد قرار مي گيرد، بورس كالا بر صحت انجام معاملات نظارت نموده و اجراي قراردادها را تضمين ميكند.
بنابراين، همانند بازارهاي ديگر، ورود تمامي افراد، گروهها و نهادهاي جامعه در آن بلامانع بوده و تمام افراد ميتوانند وارد بازار شوند و از آن منتفع گردند. از آنجا كه ورود تمامي افراد و نهادها به بازار بورس كالا مبتني بر انگيزه و هدفي ميباشد، ميتوان تمامي شركتكنندگان بازار را بر اساس اهداف و انگيزه ورود به بازار، دستهبندي نمود.
گروهي به دنبال فرار از ريسك قيمت و رفع نگرانيهاي ناشي از نوسانات قيمتي وارد اين بازار خواهند شد. توليدكنندگان محصولات كشاورزي، فلزات و نظاير آن و مصرفكنندگان اصلي اين محصولات عمدتاً در اين گروه قرار ميگيرند.
گروهي ديگر در پي سود وارد اين بازار ميشوند. آنها با قبول ريسك موجود در بازار، به سود بيشتر كه عمدتاً ناشي از تغيير قيمتهاست، دست مييابند. سوداگران، دلالان، سلفخران، واسطهها، تجار و ساير افراد در اين گروه قرار ميگيرند به عنوان نمونه در ادامه، هر يك از گروههاي فوقالذكر در بورس كالايي مانند بورس فلزات مورد بررسي قرار ميگيرد:
توليدكنندگان و بازرگانان مواد اوليه: توليدكنندگان همواره براي برنامه ريزي حجم و نوع محصولات خود، چالش هايي دارند. عمدهترين آنها عبارتست از عدم شفافيت بازار، نامعلوم بودن روند آتي قيمت محصولات و ناكارآمدي نظام تعيين قيمت و توزيع محصولات.
بنابراين توليدكنندگان مي توانند با استفاده از ابزارهاي داد و ستد در بورس فلزات، در برابر نوسانات قيمت ايمن شوند و با خريد و فروش قراردادهاي سلف و آتي، ريسك قيمت را پوشش دهند.
بازرگانان نيز مي توانند با همين روش با اطمينان خاطر بيشتري از قيمتهاي آتي براي صادرات و واردات محصولات موردنظرشان تصميمگيري نمايند.
صنايع فلزي و ساير مصرفكنندگان:صنايعي كه مواد فلزي را به عنوان مواد اوليه خود دريافت مي نمايند، نقش بسيار مهمي در بازار فلز ايفا ميكنند. طبيعتا اين صنايع نيز براي برنامه ريزي توليد خود، تمايل دارند از خطرات ناشي از نوسان قيمت ها ايمن شوند و با برآوردي مطمئن از قيمت تمام شده، به توليدي اقتصادي بپردازند.