بررسی نقش بقعه امام زاده صالح (ع) کفته رود رشت در توسعه گردشگری و جذب توریسم در شهرستان رشت پروژه رشته جهانگردی و توریسم

فصل اول : نگاهی به تاریخچه امام زادگان گیلان

فصل دوم : نگاهی به جغرافیای گیلان

فصل سوم : امام زاده و صنعت توریسم

فصل اول نگاهی به تاریخچه امام زادههای گیلان

مقدمه

«در گیلان تعداد زیادی بقعه متبرکه و مزار و تربه وجود دارد به طوری که به نسبت مساحت هیچ استانی در ایران از نظر دارا بودن بقاع متبرکه که با گیلان برابر نیست. بعد از ظهور اسلام و سقوط پادشاهی ساسانیان که سراسر ایران به دست اعراب افتاد. گیلانیان و دیلمیان و طبریان در پناه رشته¬کوههای البرز و جنگلهای انبوه دست به مقاومت قهرمانانه¬ای زدند و از ورود تازیان به سرزمین خود جلوگیری کردند. قسمت¬های وسیعی از کرانه¬های خزر مخصوصاً گیلان در سایه وضع طبیعی خود یعنی راههای صعب¬العبور و کوههای بلند و جنگلهای انبوه به نیروی پایداری و استقامت و دلاوری مردان سلحشور خویش تا دو قرن و نیم بعد از حمله اعراب در برابر لشگریان عرب مقاومت کردند در این زمان گیلان مأمن و پناهگاه اعراب و ایرانیان به ویژه علویان ستمدیده¬ای گردید که سبب جور و ستم خلفای بغداد و کارگزاران آن¬ها مأوا و مسکن خود را رها ساخته و فرار کرده بودند. عده زیادی از این پناهندگان از سادات جلیل¬القدر علوی و وابستگان به خاندان نبوت بودند که مورد احترام و تکریم مردم گیلان قرار داشتند. تعداد قابل توجهی از بقاع گیلان آرامگاه این عزیزان و اعقاب آنان بود که از همان عصر تا دوره¬های بعد در گیلان سکنی گزیده و روی در نقاب خاک کشیدند. برخی از این بقعه¬ها و مزارها نیز به عرفا و مشایخ و پیشوایان گروههای مختلف و درویشانی تعلق دارد که مورد توجه و احترام مردم قرار داشته¬اند.» (اصلاح عربانی ، جلد اول ، 1380 ، ص 557)

1-1-تعاریف و مفاهیم

برای ورود به هر بحث می¬باید در آغاز به اختصار با مفاهیم و تعاریف مرتبط با آن بحث و مفاهیم مشابه با آن آشنا شویم. به همین دلیل به چند تعریف و مفاهیم از بحث موردنظر می پردازیم.

بقعه : «قطعه¬ای زمین ، زمین ممتاز ، زمین محدود که در آن یکی از ائمه دفن شده¬اند و نیز خانقاه و صومعه است.» (عمید ، 1371 ، ص 274) امام : در معنای لغوی «هر یک از دوازده پیشوای بزرگ که اول آنان علی¬بن ابیطالب و آخر آنان امام عصر (امام غائب) می¬باشد.» (همان منبع، ص 194) امام¬زاده : امام¬زاده هم به مکان مقدس اطلاق می¬شود که در آن شخص یا اشخاص منتسب به خاندان پیامبر (ص) مدفون باشند. گردشگری : «به عقیده میل و مورسیون واژه گردشگری به فعالیتی اطلاق می¬شود که زمان سفر گردشگران به انجام می¬پیوندد. این واژه دربرگیرندۀ همه چیز از قبیل برنامه¬ریزی سفر، مسافرت به مکان موردنظر، اقامت در آنجا ، بازگشت و یادآوری خاطرات سفر ، بعد از بازگشت می¬باشد نظیر خریدهای انجام شده و تعاملاتی که میان میزبان و مهمان به وجود می¬آید. خلاصه آنکه گردشگری تمامی فعالیـت¬ها و تأثیراتی است که در طول سفر برای بازدیدکنـنده به وقوع می¬پیوندد.» (لامزدن ، 1387 ، ص 4)

ردشگر : «منظور مسافری است که دست¬کم یک شب در اقامتگاه عمومی یا خصوصی ، در مکان مورد بازدید به سر می¬برد.» (شالچیان ، 1385 ، ص 114)

2-1- تاریخچه و تقسیم¬بندی امام¬زاده¬ها و زیارتگاههای گیلان

«زیارتگاه¬ها بقاع متبرکه و اماکن مقدسی هستند که می¬توان آنها را به سه بخش اصلی امازم¬زاده¬ها ، زیارتگاههای آرامگاهی و زیارتگاه¬های ویژه تقسیم کرد. امام¬زاده به اماکن مقدس گفته می¬شود که مدفن فرد یا افرادی از خاندان رسالت هستند. این افراد می¬توانند از سادات حسنی ، حسینی ، موسوی و رضوی و حتی از سادات عُمَری (نوادگان عمر الاطرف بن علی) ، سادات محمدی (نوادگان محمد حنیفه) و سادات زینبی (نوادگان حضرت زینب) باشند. که هر یک به قبائل و طوائفی چون سادات شجری ، ناصری ، مؤیدی ، هارونی ، بنی¬عطار ، بنی کتیله ، درازگیسو ، کیایی ، زرین¬کمر مرعشی و ... تقسیم شوند.

زیارتگاه آرامگاهی : به اماکن مقدسی گفته می¬شود که مدفن عرفا و صوفیان با (عناوینی چون شیخ ، پیر ، بابا ، میر ، سلطان ، شاه و درویش) ، فقها و علما (با عناوینی چون ملا ، معلم و شیخ) و سرداران و حکمرانان محلی هستند.» (غلامی کفترودی ، زیارتگاه¬های گیلان ، 1386 ، ص 11) زیارتگاه¬های ویژه «علویان با در دست داشتن قرآن کریم رهسپار گیلان شدند و مردم این سامان را به دین اسلام فراخواندند. با پذیرش اسلام ، این کتاب مقدس همواره در ساحات معنوی و فرهنگی زندگی گیلانی¬ها نقش ویژه داشته است. چنان¬که از دیرباز در گوشه و کنار گیلان زیارتگاه¬هایی ویژه و مستقل برای قرآن کریم به وجود آمد.» (همان منبع، ص 43)

«در گیلان تعداد زیادی امـام¬زاده و زیارتگاه وجـود دارد که از نظر اهمیت و شهرت به سه بخش تقسیم می¬شـوند : امام¬زادگان محلی ، منطقه¬ای و ملی تقسیم می¬شوند.» (غلامی کفترودی ، امام¬زاده¬های گیلان :1386 ،ص 12) «امام¬زادگان گیلان را از لحاظ زمانی می¬توان به امام¬زادگان متقدّم ، متأخر و معاصر تقسیم کرد؛ امام¬زادگان متقدّم ساداتی هستند که از سده¬ی دوم تا هفتم هجری در گیلان زندگی می¬کردند ، امام¬زادگان متأخر امام¬زادگانی هستند که از سده¬ی هشتم تا سیزدهم هجری در گیلان می¬زیستند و سادات معاصر ساداتی¬اند که در یک صد سال اخیر وفات کرده¬اند.» (همان منبع ، ص 42)

3-1- نگاهی به بعضی از امام¬زاده¬ها و زیارتگاه های گیلان

امام¬زاده هاشم

«واقع در محلی به همین نام سر راه رشت به تهران 30 کیلومتری جنوب رشت قرار دارد. تأسیسات بقعه به شرح زیر می¬باشد.بازارچه ، مهمانسرای چندطبقه ، مسجد بزرگ و باشکوه ، پارکینگ ، پارک و تأسیسات مربوطه به آن ، کتابخانه ، مجموع اداری ، غسالخانه ، کشتارگاه و درمانگاه است. مجموع زیربنای تأسیسات مزبور 5856 مترمربع است که از پای کوه تا قله ادامه دارد.» (اصلاح عربانی ، جلد اول ، 1380 ،ص 556)

آقا سید جلال¬الدین اشرف

«واقع در شهر آستانه 34 کیلومتری شرق رشت قرار دارد مطابق شجرۀ موجود آقا سید حسین یا آقا سید ابراهیم معروف به سلطان سید جلال¬الدین اشرف پسر امام موسی کاظم و برادر امام رضا (ع) است. تأسیسات جنبی بقعه به زائرسرا ، کتابخانه ، مسجد ، حسینیه و سرایداری تقسیم می شود.» (همان منبع، ص 571)