

در حوزه تعلیمات اسلام صداقتیکی از عناصر مهم ارزشی است. رسولخدا(ص) فرمود: «لا تنظروا الی کثره صلاتهم و صومهم و کثره الحج و المعروف، وطنطنهم باللیل، و لکن انظروا الی صدق الحدیث و اداء الامانه» (1) برای امتحان مردم، نگاه به زیادی نماز و روزه آنها و کثرت حج و نیکی کردن آنها به مردم، و سر وصدای آنها در عبادت شبانه نکنید، ولی نگاه به راستگویی و امانت آنها کنید.معصومان دیگر(ع) نیز به این عنصر ارزشی اسلامی و انسانی توجه خاص داشتهاند. (2) باتوجه به نقش سازنده صداقت در روابط اجتماعی و سیاسی; رعایت آن برای همگان اهمیتدارد. و لکن رعایت این پدیده ارزشمند برای کارگزاران از اهمیت ویژهای برخورداراست. زیرا که صادقانه برخورد نمودن کارگزاران با مردم و گفتن حقایق و واقعیاتبه مردم; نقش بنیادی در جلب رضایت و اعتماد عمومی دارد; اعتماد مردم بهدولتمردان بزرگترین سرمایه، کارگزاران است. از اینرو در نهجالبلاغه به اعتمادمردم به مسوولان توجه خاص شده است. (3) امام علی(ع) با بهرهگیری از صداقتحکومت کرد، و کارگزاران خویش را نیز بهرعایت آن توجیه نمود. صراحت و داقتحضرت در سیاست، یکی از مشکلات خلافت آن حضرتبود. استاد شهید مطهری مینویسد: «مشکل سوم خلافت او (علی«ع») مساله صداقت وصراحت در سیاستبود که این را هم باز عدهای از دوستانش نمیپسندیدند، میگفتندسیاست این همه صداقت و صراحتبرنمیدارد چاشنی سیاست دغلبازی است.» (4) به خاطر عدمبهرهگیری علی(ع) از اهرم خدعه و نیرنگ، در مسائل حکومتی بود که برخی تصورمیکردند:
که معاویه از علی(ع) سیاستمدارتر است. از اینرو حضرت در جواب این تصورفرمود: «و الله ما معاویه با دهی منی و لکنه یغدر و یفجر و لولا کراهیه الغدرلکنت من ادهی الناس» (5) قسم به خدا معاویه از من سیاستمدارتر نیست ولی او نیرنگمیزند و مرتکب گناه میشود، اگر نیرنگ خصلت زشتی نبود من سیاستمدارترین مردمبودم. همچنین علی(ع) فرمود، «لو لا ان المکر و الخدعه فی النار لکنت امکرالناس» (6) در فرهنگ دین و ساختار حکومت دینی; بهرهگیری از سیاست که مبتنی بر خدعهو نیرنگ باشد، جایز نیست.
و یکی از امتیازات حکومت علوی بر حکومتهای اموی وعباسی نیز در همین است که حکومت علوی بر عنصر صداقت و عدالت استوار است.
با توجه به نقش صداقت در شیوه زمامداری است که علی(ع) به مالکاشتر توصیهمیکند، که با مردم صادقانه برخورد نموده و از وعده و شعارهایی که همراه عملنیست پرهیز کند. زیرا که وعدههای بدون عمل و نشان دادن غیر واقع را به صورتواقع; موجب خشم خدا و مردم میشود. حضرت خطاب به مالکاشتر فرمود: «و ایاک والمن علی رعینک با حسانک او التزید فیما کان من فعلک او ان تعدهم فتع موعدکبخلفک فان المن یبطل الاحسان و التزید یذهب بنور الحق، و الخلف یوجب المقتعندالله و الناس. قال الله تعالی: «کبر مقتا عندالله ان تقولوا ما لا تفعلون» (7) از منت نهادن بر رعیتبه جهت احسانی که نمودهای و یا بیش از حد جلوه دادن آنچهکردهای بپرهیز، و نیز از دادن وعدهای که خلف میکنی احتراز کن; چه منت نهادن،احسان را بیارزش میکند و زیادهنگری روشنایی حق را میبرد و خلف وعده موجب خشمخدا و مردم میشود.
خدای تعالی فرمود: گناه بزرگی است از نظر خداوند که بگوییدآنچه را عمل نمیکنید.
توصیه علی(ع) به مالک اشتر دستورالعمل اصولی و منطقی است که همه کارگزارانمیتوانند از آن بهره گیرند. بیتردید وعدههای دولتمردان به مردم در خصوص خدماتاجتماعی و ...
اگر همراه با عمل نباشد، موجب میشود، که مردم به دولتمردان خود اعتماد نکنند;و نتیجه آن از بین رفتن اعتبار مسوولان و خود بزرگترین ضربه بر پیکر دولت و کشوراست. متاسفانه در جوامع امروزه برخی از کارگزاران، با مردم خود صادقانه برخوردنکرده و مردم را با آمار و ارقام دروغ و مانور تبلیغاتی سرگرم میکنند;کارگزاران جوامع اسلامی باید صادقترین انسانها نسبت مردم بوده و دستورالعملعلی(ع) را چراغ راه خود قرار دهند; که صداقتیکی از شرایط مهم و اصلی کارگزاراناست; که در نهجالبلاغه به آن اشاره شده است.