موتور جستجوی پیشرفته مقالات و تحقیقات و ...

تحویل در محیط ورد : word
عنوان :

فضایل اخلاقی از دید مطهری

عنوان سفارش :
فضایل اخلاقی از دید مطهری
تعداد صفحه :
23
قیمت :
12000 تومان
  • فهرست مطالب
  • مقدمه
  • موضوع گزاره های اخلاقی

    ماهیت گزاره های اخلاقی

    خاستگاه فضایل اخلاقی و ماهیت منطقی آنها

  • پی نوشت ها
  • منابع
  • مفدمه
  • علم اخلاق از عوامل مهم بهره مندی انسان از خوشبختی این سرا و آن سرا و رسیدن به مطلوب نهایی و حقیقی خود یعنی تقرب به خدا و مقام خلیفةاللّهی است، اما مهم این است که علم اخلاق خود دارای اصول و مبادی است و پیش از هر چیز باید با این اصول و مبادی (که فلسفه اخلاق را تشکیل می دهد) آشنا شد. بدون آگاهی از مسایل فلسفه اخلاق، نمی توان از اصول و مبانی اخلاقی اسلام در برابر سایر نظام های اخلاقی دفاع موجه و معقولی ارائه داد و برتری آن را اثبات کرد.در میان مسائل فلسفه اخلاق، آنچه که اساسی تر و مهمتر از همه به نظر می رسد، «ماهیت گزاره های اخلاقی» است؛ یعنی اینکه آیا گزاره های اخلاقی از سنخ قضایای واقعی و خارجی است و یا از نوع قضایای اعتباری است؟ و اگر اعتباری است، آیا از امور اعتباری محض است که صرفاً بستگی به اعتبار معتبِر دارد، یا آنکه از اعتباراتی است که ریشه تکوینی و منشأ انتزاع واقعی دارد؟ خلاصه آنکه گزاره های اخلاقی از سنخ گزاره هایِ اخباری است یا انشایی؟این مسئله در فلسفه اخلاق جنبه کانونی و محوری دارد؛ به گونه ای که مسائل دیگر از قبیل اطلاق یا نسبیت، معیار ارزش اخلاقی، معقول و منطقی بودن گزاره های اخلاقی و ... بستگی به نوع نظریه ای دارد که در این مسئله اتخاذ می شود. از این رو در مقاله حاضر سعی شده است که این مسئله مهم و اساسی از دیدگاه استاد شهیدمطهری مورد بررسی قرار گیرد.قبل از ورود به اصل بحث لازم است به طور خلاصه ویژگی های حکمت عملی را (که اخلاق، جزئی از آن است)، از دیدگاه استاد شهید بیان کنیم:

    «حکمت عملی عبارتست از علم به تکالیف و وظایف انسان که مسائل آن از نوع جمله های انشایی و مربوط به افعال اختیاری انسان است؛ و فقط از بایدهای نوعی، کلی و مطلق بحث می کندو نه بایدهای فردی و نسبی.»[1]

  • موضوع گزاره های اخلاقی:
  • هر فعل اختیاریِ انسان می تواند موضوع گزاره های اخلاقی قرارگیرد؛ خواه آن فعل ارزش محسوب شود مثل عدالت، و یا ضد ارزش باشد مثل ظلم. البته استاد شهید در بعضی موارد از فعل اخلاقی، فقط فعل ارزشی را اراده کرده است؛ یعنی فعلی که از نظر اخلاقی دارای ارزش باشد و در این صورت ویژگی هایی را برای آن ذکر می کند: الف. از روی عقل باشد؛ ب. مبتنی بر اراده و اختیار باشد؛ ج. دارای ارزش ذاتی باشد و یا آن که انسانها برای آن ارزش قائل باشند؛ د. دارای ارزش غیرمادی باشد؛ ه‍ . از حد فعل طبیعی، حیوانی و غریزی بالاتر باشد؛ و. متناسب با «من» علوی و یا «خود» اصیل انسان باشد.[2]

    محمول گزاره های اخلاقی: حُسن و قبح، باید و نباید:[3] ریشة حسن و قبح امری درونی است. لذا حسن و قبح را باید قلبی دانست و نه عقلی. «حسن و قبح عقلی در واقع به حسن و قبح قلبی برمی گردد. عقل از مقوله ادراک است نه از مقولة احساس. همة حسن و قبح هایی که اسمش را گذاشته اند حسن و قبح عقلی، در واقع حسن و قبح قلبی است؛ چون حسن، زیبایی است و قبح، زشتی. و اینها از مقولة احساس است نه از مقولة ادراک که کار عقل باشد و احساس در واقع کار قلب است.»[4] انسان در درون خود به طور فطری و وجدانی می داند که چه چیز زیبا و چه چیز زشت است. و این قوة تشخیص در همة انسانها به یک اندازه هست، در حالی که اگر حسن و قبح عقلی باشد، این ویژگی را به طور دائم و مطلق ندارد؛ چون حسن و قبح های متغیر و غیرثابت نیز وجود دارد. از این رو استاد شهید مخالف با این نظریه است که حسن و قبح عقلی پایه و مبنای اخلاق باشد. حقیقت اخلاق تقویت قوای روحی و شکوفا کردن صفات معنوی انسان است. «معنای اخلاق نظام دادن به غرایز است. چنانکه طب نظام دادن قوای بدنی است، اخلاق نظام دادن قوای روحی است. پایه طب بر حسن و قبح عقلی نیست، پایه اخلاق هم بر حسن و قبح عقلی نیست.»[5]از آنجا که ریشه حسن و قبح امری درونی و قلبی است، حسن به معنای ملائمت افعال با «من» علوی و قبح به معنای منافرت و عدم مسانخت افعال با «من» علوی است.[6] از همین رو، گزاره های اخلاقی را باید حاصل بایدها و نبایدهای «من» علوی و یا نفس متعالی انسان دانست، به طوری که تا حکم انشایی از طرف نفس صادر نشود، فعل اخلاقی تحقق نمی پذیرد.

  • ماهیت گزاره های اخلاقی:
  • به نظر استاد شهید با صِرف تصدیق به مفید بودن یا نبودن یک کاری، فعل اخلاقی صورت نمی گیرد، بلکه حتماً باید حکم انشایی را نیز درپی داشته باشد.تحقق هر فعل اختیاری به ترتیب منوط به پنج مقدمه یا مرحله است: اول آن که باید تصوری از آن فعل داشت. دوم آن که میل به انجام فعل یا ترک آن پیدا شود. در مرحلة سوم نوعی حکم اخباری و یا تصدیق در مورد مفید بودن یا نبودن فعل صورت گیرد. در مرحلة چهارم باید حکم انشایی دربارة آن فعل داشت که آیا «باید» انجام دهد یا «نباید» انجام دهد. در مرحلة آخر اراده و تصمیم بر انجام فعل یا ترک آن ضرورت دارد.[7]بنابراین، اگر چه در هر فعل اختیاری هم حکم اِخباری وجود دارد و هم حکم انشایی، اما قدر متیقن این است که حکم انشایی در کار هست؛ چون هر عمل اختیاری براساس هدف و مقصدی صورت می گیرد و جایی که هدف باشد، حکم انشایی «باید» نیز برای رسیدن به آن هدف وجود دارد. چنانچه استاد شهید می فرماید: «آیا واقعاً در مورد هر عمل اختیاری، دو نوع حکم در ذهن صورت می گیرد: یکی از نوع تصدیق و قضاوت به مفید بودن و یکی از نوع باید و نباید، یا یک حکم بیشتر نیست؟ و اگر یک حکم در کار است، کدامیک از آن دو است؟ حق این است که هر دو حکم صورت می گیرد. قدر مسلم این است که حکم انشایی در کار هست. هر کسی هر کاری انجام می دهد، با خود می اندیشد که «باید» انجام دهم. ... این بایدها و نبایدها به اعتبار مقصد و هدفی است که انسان از فعل اختیاری خود دارد؛ یعنی هر فعل اختیاری برای وصول به یک هدف و منظور و مقصد انجام می یابد. معنی باید و نباید این است که برای رسیدن به فلان مقصد،فلان عمل ضروری است پس آن عمل باید انجام گیرد.»[8]پس اصل در گزاره های اخلاقی، انشایی بودن آنهاست. و اگر هم به صورت اخباری باشد، در نهایت به حکم انشایی منجر می شود. به عبارت دیگر، با صِرف حکم اخباری، فعل اخلاقی شکل نمی گیرد. بلکه حکم انشایی «باید» و «نباید» نیز بعد از آن لازم و ضروری است.[9]انشایی دانستن گزاره های اخلاقی مشکلات و محذوراتی دارد که عمده ترین آن مشکل نسبیت است.[10] یعنی اگر گزاره های اخلاقی تابع امیال فردی یا علائق اجتماعی باشند و برآمده از واقعیات خارجی نباشند، بالطبع با تغییر خواست افراد یا گرایشهای اجتماعی آنان، ارزش گذاری های اخلاقی شان نیز تغییر می کند. در حالی که لازمه اخباری دانستن گزاره های اخلاقی، کلی و مطلق بودن آنهاست و دیگر تابع میل یا خواست فرد یا گروه نیست. حال باید دید که آیا نظریه استاد شهیدمطهری منجر به این اشکال اساسی می شود یا خیر؟ حق آن است که چنین اشکالی لازم نمی آید. در واقع حاصل نظریه استاد مبنی بر انشایی بودن گزاره های اخلاقی، با لوازم و نتایج اخباری بودن یکی است و تفاوتی با آن ندارد. از نظر استاد، اگر چه اخلاق از علوم دستوری و به معنای چگونه زیستن است، اما این چگونه زیستن یک چگونگی کلی است؛ یعنی یک دستورالعمل کلی برای همه انسانها؛ نه اینکه فلان شخص چگونه باید رفتار کند و دیگری چگونه؟ در گزاره های اخلاقی کلیتی نهفته است که همه انسانها را شامل می شود.[11]

    استاد شهید در موارد متعددی از آثار خود، به مشکل نسبیت و لوازم آن پاسخ قطعی دادند که ما در اینجا به پنج مورد اشاره می کنیم:

    تحقیقهای مشابه
    فضایل اخلاقی از دید شریعتی
    11 صفحه - 9000 تومان
    فضایل اخلاقی از دید مطهری
    23 صفحه - 12000 تومان
    فضایل اخلاقی از دید شریعتی
    11 صفحه - 6000 تومان
    فضایل اخلاقی از دید مطهری
    23 صفحه - 7500 تومان
    نقش خانواده در ارتقاء فضایل اخلاقی فرزند
    7 صفحه - 6000 تومان
    نقش خانواده در ارتقاء فضایل اخلاقی فرزند
    7 صفحه - 1500 تومان
    فلسفه تعلیم و تربیت از دید افلاطون و جهان امروز
    24 صفحه - 7500 تومان
    غیبت کردن از نگاه اسلام نکوهش غیبت از دید شرع
    40 صفحه - 15000 تومان
    اهمیت بازار یابی از دید گاه بانکهای دولتی و خصوصی - روش تحقیق
    12 صفحه - 15000 تومان
    شهید مطهری - عرفان از دیدگاه استاد شهید مطهری
    41 صفحه - 10500 تومان
  • مجری کارهای پژوهشی عمومی، علمی پژوهشی و مروری
  • کارهای آماری و تجزیه و تحلیل داده
  • تحلیل کمی و کیفی
  • انجام کلیه خدمات نگارش، ترجمه تخصصی ، ویرایش مقاله ها و پایان نامه ها
  • انجام رفرنس نویسی استاندارد با نرم افزار EndNote
  • آماده سازی پاورپوینت مربوط به ارائه در جلسات و همایشها
  • Tel : 09385735506 - 09118370377
    Email : tahghighnet@yahoo.com
    Telegram : @tahghighnet
    Instagram : tahghighnetinsta
    www.tahghigh.net
    2024 - 2007