ازدواج مبناي تشكيل خانواده، يعني، اولين و مهم ترين واحد اجتماعي و خواست و نياز طبيعي انسان است كه همه ي مكاتب، بويژه مكاتب آسماني پيروان خود را به انجام آن تشويق و ترغيب مي كنند بنابراين از دواج قاعده مند كردن روابط جنسي بين دو جنس است. از ديدگاه جامعه شناسي، ازدواج يك قرارداد اجتماعي و ضامن بقاي نسل انساني است و آرامش و امنيت در يك جامعه، نتيجه ازدواج سالم و محيط آرامش بخش خانواده است.قواعد اجتماعي حاكم بر ازدواج،تعيين كننده ي اصلي زمان ازدواج اند و فاصله گرفتن زمان ازدواج از سن بلوغ ممكن است در زمان هاي مختلف، اشكال متفاوتي پيدا كند. جوامع انساني بويژه در طي دو قرن اخير، شاهد افزايش قابل توجه سن ازدواج بوده اند . اما آن چه امروز در جوامع اسلامی، خصوصاً جامعه ما در عمل دیده می شود، متأسفانه برخلاف سفارشات اسلام است و آمارها از بالارفتن سن ازدواج حکایت دارد. بنابر آماری که در روزنامه ها منتشر شده، میانگین سن ازدواج پسران از 24 سالگی و دختران از 18 سالگی در سال 75 به ترتیب به 26 و 22 سالگی در سال 80 رسیده است (روزنامه جوان، تاریخ28/7/81). در حالی که طبق آمار دیگری، میانگین سن ازدواج در پسران 33 و در دختران 28 سال می باشد (روزنامه کیهان، تاریخ 17 تا19/4/80). این افزایش بی سابقه سن ازدواج، مشکلات فراوانی به دنبال خواهد داشت. مشکلاتی چون: افسردگی و از بین رفتن نشاط در جوانان، مبتلا شدن به وسواس زیاد در انتخاب همسر، مشکل آفرینی فرزندان بزرگ و ازدواج نکرده در خانه، افزایش اضطراب و نگرانی خصوصاً در دختران، حالت بلاتکلیفی، از دست رفتن طراوت و زیبایی، ناامیدی و تصمیم به عدم ازدواج به خاطر کاهش میل به ازدواج، بی دقتی در انتخاب همسر خصوصاً در دختران، احتمال افزایش انحرافات، احساس سربار بودن در خانواده و ده ها مشکل از این قبیل که جوانان ما را که گران بهاترین ذخیره های کشورمان هستند، به چالش انداخته است (ایمانی، 1387). به همین دلیل بر همه مسئولان و دست اندرکاران مسائل اجتماعی واجب و لازم است به این مسئله به عنوان یک مشکل فوریتی نگاه کنند و تمام همت و تلاش خود را برای رفع آن مصروف نمایند؛ چنانکه قرآن، در آیه ای تمام مسلمانان را به یاری جوانان برای تسهیل امر ازدواج دعوت کرده است (نور، 32).
خانواده پایه و اساس شکل گیری هر جامعه ای است. در صورت هرگونه تغيير و تحول در جامعه، بالطبع شاهد تغييراتي در اين نهاد نيز هستيم. افزايش سن ازدواج دختران و پسران بروز پديده تجرد قطعي در بين آنان، از زمره اين تحولات است که در نتيجه تغييرات کلان در سطح جامعه حادث شده است (میشل، 1378). بسیاری از نیازهای روحی، جسمی و عاطفی بشر از طریق ازدواجی سالم برطرف می گردد و معمولاً افرادی که ازدواج موفقی را تجربه کرده اند هدفمندتر، سالمتر و شاداب تر از کسانی هستند که یا مجرد مانده اند و یا ازدواجی ناموفق داشته اند. ازدواج به عنوان یکی از حقوق اولیه و طبیعی انسان ها دارای اصولی است که پیروی از آن باعث می گردد تا رضایت بیشتری در این زمینه بدست آید(زاهدی، 1387). یکی از این اصول سن ازدواج است که می تواند تأثیر مستقیمی در روند موفقیت و رضایت افراد داشته باشد. بدیهی است که هر چقدر ازدواج در سنین مناسب تر رخ دهد، درصد موفقیتش هم بیشتر می گردد. البته این موضوع به بلوغ فکری طرفین بستگی دارد به این معنا که هر دختر و پسری به محض اینکه به درجه ای کافی از درک و فهم و آمادگی برای تشکیل خانواده و زندگی مشترک رسید، باید برای ازدواج اقدام کند و در این مسیر قدم بردارد (رجبی، 1385). زمان ازدواج و تشکيل خانواده از عوامل مختلفي تأثير مي پذيرد. توسعه و نوسازي در دنياي جديد با تغيير سريع و قابل توجه شرايط اقتصادي و اجتماعي افراد، تغيير در زمان ازدواج و تأخير آن را موجب شده است. فروپاشي نظام¬هاي خانوادگي گسترده، جايگزيني اقتصاد تجاري و صنعتي به جاي اقتصاد کشاورزي سنتي، پيچيده تر شدن تقسيم کار اجتماعي، گسترش تحصيلات همگاني و مشارکت بيش تر زنان در فعاليت¬هاي اقتصادي و اجتماعي خارج از خانه، عواملي هستند که در تأخير ازدواج نقش دارند (محموديان، 1383: 48).
عوامل مختلفي مي توانند سن ازدواج را تحت تأثير قرار دهند كه از جمله مي توان به ميزان تحصيلات، اشتغال به كار خارج از خانه (براي زنان)، ميزان آزادي در انتخاب همسر و تغيير موقعيت اجتماعي زنان در جامعه اشاره كرد.در واقع، يكي از دلايل تأخير در سن ازدواج، سال هايي است كه صرف تحصيل مي شود.درصد دانشجويان زن در دانشگاه ها دائم در حال افزايش مي باشد. همچنين به تناسب افزايش تحصيلات و تخصص، علاقه مندي زنان جهت حضور و احراز شغل در جامعه افزايش مي يابد.از سوي ديگر، با توجه به نگرش عموم و بويژه زنان، مبني بر لزوم بالاتر بودن جايگاه شوهرنسبت به زن در خانواده، زنان شاغل زمان بيشتري براي رسيدن به هدف مذكور، در انتظاربراي تشكيل خانواده سپري خواهند كرد كه موجب تأخير در سن ازدواج شان مي شود. اما بايد توجه داشت كه براي هر انسان، مخصوصاً زنان، سال هاي بهاري براي گزينش همسر به شمار مي آيد . چنان چه اين سال ها سپري شود، به همان نسبت نيز شانس ادواج كاهش مي يابد.
-با تحول در الگوهای رفتاری خانواده های دانشجویان سن ازدواج افزایش پیدا می کند.
-با ادامه تحصیل ، سن ازدواج در بین دانشجویان افزایش پیدا می کند.
تأسيس كانون زندگي مشترك خانوادگي يكي از بهترين و مهم ترين رسوم اجتماعي انسان هاست كه از فطرت و آفرينش ويژه آن ها مايه مي گيرد. اين نياز كه به صورت فطري در انسان به وديعت نهاده شده، تا زمان ظهور جوانه هاي بلوغ، همچنان دوران آرام و بي تحركي را پشت سر مي گذارد. اما به مجرد شروع دوران نوجواني، زمان بيداري آن فرا مي رسد و آرام آرام تمامي وجود نوجوانان را در برمي گيرد و به يكي از پرقدرت ترين نيازهاي وي تبديل مي شود. اگر اين نياز به موقع و به طور صحيح پاسخ داده شود، زمينه سلامت و بهداشت رواني انسان فراهم مي گردد. از اين رو، در آيات و روايات به اهميت ازدواج و نيز زمان مناسب آن تصريح و تأكيد شده است. در قرآن كريم گرچه «سن» خاص و معيني براي ازدواج بيان نشده، ولي از واژگاني همچون «بلوغ»، «بلوغ حلم»، «بلوغ نكاح» و «بلوغ اشدّ» مي توان به نحوي سن بلوغ و ازدواج را به دست آورد. شايد رساترين آيه در تعيين سن ازدواج، اين آيه شريفه باشد: (وَابْتَلُواْ الْيَتَامَي حَتَّي إِذَا بَلَغُواْ النِّكَاحَ فَإِنْ آنَسْتُم مِّنْهُمْ رُشْداً فَادْفَعُواْ إِلَيْهِمْ أَمْوَالَهُمْ) (نساء: 6); يتيمان را آزمايش كنيد تا هنگامي كه بالغ شده و به نكاح (همسرگزيني) تمايل پيدا كنند. اگر آنان را به درك مصالح زندگاني خود آگاه يافتيد، اموالشان را به آنان بدهيد.«بلوغ نكاح» در زماني است كه قدرت بر ازدواج پيدا كنند. شيخ طوسي در تفسير آیه مي نويسد: «معناي بلوغ نكاح آن است كه به مرحله توانايي بر همخوابگي و توليد نسل برسند.» در تفسير مراغي آمده است: بلوغ نكاح رسيدن به سنّي است كه استعداد و آمادگي ازدواج حاصل شود. نوجوان در اين حالت ميل پيدا مي كند همسر و سرپرست خانواده باشد. از موارد ياد شده استفاده مي شود كه معيار سن ازدواج از نظر قرآن، احساس نياز به ازدواج، توانايي همخوابگي، قدرت توليد نسل و رسيدن به حدّ رشد، يعني توانايي بر تشخيص مصلحت خويش، است.در روايات بدون آنكه به سن خاصي اشاره شود، ترغيب به ازدواج در آغاز جواني شده است. در مجموع، از روايات استفاده مي شود كه سن پايه براي ازدواج بعد از بلوغ است و اگر شخص احساس نياز كند، به گونه اي كه ترك آن موجب گناه شود، ازدواج در اين سن واجب مي گردد. سن ازدواج براساس سيره معصومان(عليهم السلام): بر اساس شواهد تاريخي، ازدواج امامان(عليهم السلام) در سنين پيش از 20 سالگي بوده است. اين بزرگواران در مورد فرزندانشان نيز همين شيوه را داشتند و نوعاً قبل از 20 سالگي زمينه ازدواج آنان را فراهم مي نمودند. از آن رو كه عمل و سيره معصومان(عليهم السلام) براي ما الگو و حجت است، در تعيين سن ازدواج نيز مي توانيم سيره آن بزرگواران را به عنوان يك هنجار ديني در نظر بگيريم.ما چه نُرم اجتماعي را ملاك قرار دهيم و چه سيره و عمل معصومان را، در هر دو صورت، سن ازدواج افزايش چشمگيري را نشان مي دهد.به بيان ديگر،سن ازدواج تفاوت معناداري يافته است.