بورس كالاي كشاورزي ايران بر اساس قانون استفساريه ماده 95 قانون برنامه سوم توسعه اقتصادي , اجتماعي و فرهنگي جمهوري اسلامي ايران مصوب سال 1379 و ماده 113 قانون تنظيم بخشي از مقررات مالي دولت مصوب سال 1380 كل كشور , مصوب 7/ 9/ 1380 مجلس شوراي اسلامي و همچنين قانون تاسيس بورس اوراق بهادار مصوب سال 1345 در شهريور سال 1383 تاسيس گرديد. بازار محصولات كشاورزي در ايران همواره با محدوديت ها و دشواري هاي ساختاري زيادي روبرو بوده و بخش عمده اي از اين مشكلات مربوط به عدم توسعه يافتگي اقتصاد كشاورزي كشور ما و همچنين ساختار سنتي و ناكارا بازار محصولات كشاورزي مي باشد كه علي رغم تلاش هاي بسيار انجام شده طي 2 دهه اخير و صرف ميليارد ها ريال توسط دولت در جهت اصلاح اين ساختار همواره شاهد عدم بازدهي مناسب و حصول نتايج مورد انتظار در اين بخش بوده ايم.

با توجه به مشكلات مطرح شده در ساليان گذشته بورس كالاي كشاورزي ايران به عنوان يك بازار جديد با ايجاد بازاري فراگير، يكپارچه , متشكل و سازمان يافته در صدد رفع مشكلات موجود بر آمده و سبب سهولت در امر دادوستد كالاها گرديده است كه با استفاده از روش هاي گوناگون سبب حفظ و پايداري و همچنين توسعه بخش كشاورزي در سال هاي آتي خواهد شد. بررسي روند پيدايش و تكامل بورس هاي كالا در جهان حاكي از آن است كه ظهور و بسط فعاليت هاي اين گونه بازارها در عرصه اقتصاد كشورها در پي پاسخ گويي به برخي از نيازمنديهاي اقتصادي و در بسياري موارد رفع برخي تنگناها و موانع در بازار كالاها بوده است.

به عبارت ديگر ، وجود برخي مشكلات در بازار كالا ( چه در بخش عرضه ، تقاضا و چه در بخش توزيع) و به تبع آن نوسانات قيمت كالاها به ويژه محصولات كشاورزي و همچنين برخي از نارساييهاي بازارهاي سنتي و ناكارآمدي اين گونه بازارها از يك طرف و مزايا و منافع ايجاد و راه اندازي بورس هاي كالا و توانمندي آن ها در رفع مشكلات فوق الذكر از طرف ديگر مهمترين انگيزه و عواملي هستند كه موجب پديدار شدن بازارهاي آتي در صحنه اقتصاد كشورهاي مختلف گشته اند. نارسايي هاي بازار سنتي و ناكار آمدي آن كه خود پيامدهايي به اشكال مختلف همچون افزايش ريسك قيمت يا همان نوسان شديد قيمت ها و ... دارد، در اكثر كشورهاي جهان به ويژه كشورهاي در حال توسعه ، شايد مهمترين انگيزه راه اندازي چنين بازارهايي بوده است.

چرا كه در اكثر اين كشورها به دنبال اجراي سياست هاي تعديل اقتصادي ، بازار اكثر كالاها و محصولات كشاورزي دچار اختلالاتي ناخوشايند گشته است . در چنين شرايطي پتانسيل بسيار قوي وجود دارد مبني بر راه اندازي بازارهاي آتي كه عمده ترين هدف ايجاد بازارهاي آتي در اين حالت پايان بخشيدن به اختلالات بازار و ايجاد يك نظام سازمان يافته داد و ستد و توزيع كالاها در كشور است . البته شايان ذكر است كه در بسياري از كشورها ، ايجاد بازارهاي آتي با انگيزه و هدف كاستن هزينه معاملات نيز بوده است.

راه اندازي بورس كالاي كشاورزي در ايران همانند ساير كشورها جدا از مقوله فوق نيست . بخش كشاورزي ايران با مشكلات عديده اي مواجه است . نوسان بسيار شديد قيمت محصولات كشاورزي و ناپايداري آن يكي از عمده ترين آنهاست. نوسان بسيار شديد قيمت محصولات كشاورزي به نوبه خود موجب نگراني و عدم اطمينان كشاورزان نسبت به درآمدهاي مورد انتظارشان مي شود.  

در كنار نوسان شديد قيمت ها ، عدم شفافيت و عدم گردش اطلاعات در بازارهاي محلي محصولات كشاورزي، حضور بسيار گسترده دلالان و واسطه ها در بخش هاي مختلف توزيع و فروش اين محصولات ، وجود انكار ناپذير پديده سلف خري در اقتصاد كشاورزي ايران ،فقدان يك بازار رقابتي كارآمد و فراگير براي داد و ستد محصولات كشاورزي و عدم كارآيي شبكه توزيع از جمله مشكلاتي هستند كه بخش كشاورزي ايران با آن دست و پنجه نرم مي كند. اين مشكلات عمدتاً در شرايط نبود يك بازار منسجم ومتشكل و رقابتي دامنگير بخش كشاورزي ايران گشته است . از طرف ديگر ، بورس كالاي كشاورزي با استفاده از ابزارها و روش هاي داد و ستد در پي ايجاد يك بازار رقابتي ، شفاف و كارآمد است كه تا حد قابل ملاحظه اي معضلات فوق الذكر را مرتفع خواهد نمود. بنابراين در چنين شرايطي ، پتانسيل بسيار قوي براي ايجاد و راه اندازي بورس كالاي كشاورزي در ايران وجود دارد.    به عنوان اولين گام مي توان گفت كه راه اندازي چنين بازاري در بخش كشاورزي ايران پاسخگويي به برخي نيازها ومرتفع نمودن برخي مشكلات مبتلا به اين بخش از اقتصاد ايران مي باشد. ديگر اهداف انگيزه هاي ايجاد چنين بازاري در كشور را مي توان در قالب دوره هاي زماني كوتاه مدت ميان مدت و بلندمدت مورد بررسي قرار داد.

به هر ترتيب ، ايجاد و راه اندازي بورس كالا چه به عنوان ابزاري براي بهبود روش مبادله يا سازماندهي بازار كالاها و چه براي توسعه اقتصاد از طريق افزايش سرمايه گذاري در آن اساسا ميتوانند نقش بسيار مهمي در اقتصاد كشور و تامين رفاه مردم ايفا كند.درحال حاضر در بورس كالاي كشاورزي ايران 4 نوع قرارداد نقدي ، نسيه، سلف و آتی درنظر گرفته شده است.

كمك به توسعه بخش كشاورزي برپايه رشد و افزايش سرمايه گذاري به ويژه توسط بخش خصوصي در اين حوزه از اقتصاد به همراه توسعه صادرات محصولات كشاورزي ، يكي از مهمترين اهداف و دورنماي بورس كالاي كشاورزي است كه حصول به آن ها تاثير بسيار شگرفي در اقتصاد كشور به اشكال افزايش اشتغال ، توليد ملي و صادرات غير نفتي و نهايتا ورود ارز به كشور خواهد داشت .در بلندمدت با ورود ابزارهاي مشتقه جديد و همچنين ورود محصولات كشاورزي متنوع به بازار، زمينه بسيار مستعدي در افزايش سهم بخش كشاورزي در توليد ناخالص داخلي و توسعه و بهبود بازار ملي اقتصاد فراهم خواهد شد . رسيدن به هر كدام از اهداف مذكور تاثير قابل توجه و شاياني بر عرصه اقتصاد و رفاه كشور به ويژه رفاه كشاورزان و توليد كنندگان در بخش كشاورزي و صنايع فرآوري تبديل و ... دارد .