بررسی اصول تشریفات دیپلماتیک

هرکشوری دارای آداب ورسوم خاصی است که زاییده شرایط زندگی مردم آن کشور است. دردنیای امروز برقراری ارتباط سیاسی,اقتصادی,فرهنگی و حتی خانوادگی منوط به رعایت اصول و آیین تشریفات است.تشریفات نه به معنای تجمل گرایی و تجمل پرستی بلکه به معنای نظم دهی و نظم بخشیدن در یک سازمان که روند فعالیتهای منسجمی را در پیش دارد از اصول اولیه ارتباطات است.

تشریفات، بخش مهمی از روابط دیپلماتیک است، از آن به عنوان تسهیل کننده کار دیپلمات ها یاد کرده اند و معتقدند که تشریفات به ملاقات ها، مذاکرات، ضیافت ها، مسافرت ها و دید و بازدیدها جنبه رسمی می دهد.

فرآیند ارتباطات غیر کلامی است و حرکات,اشارات و احساسات ماست که به عنوان پیامهای غیر کلامی به تکمیل,تآیید و یا جایگزینی پیامهای کلامی می انجامد.تشریفات ویژه ارتباطات انسانی است ودو اصل دارد.الف)تشریفات برای همه ب)تشریفات در همه جا. وبه سه سوال اساسی پاسخ میدهد"برای چه کسی؟ در کجا؟ کی؟" تشریفات رعایت یک سری قوانین رفتاری است که نه تنها نمایندگان یک کشور بلکه توسط نمایندگان و کارگزاران اکثر نظام های سیاسی و اجتماعی مختلف رعایت میشود و متناسب با ساختار اجتماعی و فرهنگی ویژگی های مذهبی و تاریخی و آداب ورسوم یک کشور تغییراتی در اجرای آن به عمل می آید.

اين رفتارها حاصل روند تاریخی از تعامل و همكاري متقابل بين افراد، جوامع و ملت‌ها در طي قرن ها بوده است و در تعامل بين دولت‌ها، نهادها و سازمان هاي بين‌المللی به عنوان اصول وآداب تشريفات مرسوم شده است. اگرچه کشورها با توجه به آداب و سنن خود تا حدودی تغییراتی را در نحوه اجرای این اصول و آیین اعمال نموده اند که به اصول کلی آداب تشریفات لطمه ای وارد نمی کند اما به طور اصولی هیچ دولتی نباید به میل خود در این اصول دخل و تصرفی کند مگر در حدی که مجاز است و عرف تشریفاتی حدود آن را در صلاحیت دولت ها می داند.

نکته جالب در بحث تشریفات این است که همیشه دولت های انقلابی در آغاز با تشریفات به مبارزه برخاسته اند، اما به مرور به لزوم و اهمیت آن پی برده و از آن پیروی کرده اند. یکی از این نمونه ها حکومت چین بود که پس از انقلاب به مدت بیست سال کوشید تا تشریفات را در آن کشور لغو نماید اما آن را مجددا پذیرفت و در اجرای تشریفات به جمع سایر کشورها ملحق شد.

امتیاز تشریفات این است که کار دیپلمات ها را تسهیل می کند. از آنجاییکه عمل دیپلماسی نیاز به فضایی رسمی و آرام دارد تشریفات به ملاقات ها، مذاکرات، ضیافت ها، مسافرت ها و دید و بازدیدها جنبه ی رسمی می دهد و تعهداتی ایجاد می کند. این تشریفات است که مجری و حافظ مصونیت ها و مزایای دیپلمات ها است و در بسیاری از جزییات مانند نحوه ی نشست و برخواست، دید و بازدید، شرکت در جشن ها و عزاداری ها، انعقاد قراردادها و تقدیم استوارنامه وارد شده و مقررات را تبیین نموده و تکلیف طرفین را روشن می نماید.

برخلاف تصور نادرست و سطحی رایج در بعضی جوامع ، تشریفات که رکن مهمی در روابط دیپلماتیک و بین المللی می باشد به معنای تجملات، تکلف و اقدامات زاید و اشرافی نیست بلکه مجموعه ای از اقدامات معنادار و هدفمند است که باعث تکمیل ارتباط و حامل پیام های فرهنگی،سیاسی و تمدنی می باشد. این هنر ابزاری در دستان دیپلماتهاست تا با نمایش تسلط و تمرکزشان بر آداب تشریفات زمینه حصول بهتر اهداف و منافع کشورشان را فراهم نمایند.

بخش هایی از آداب و آیین تشریفات دیپلماتیک رایج در محافل و دیدارهای رسمی بین سران کشورها و دیپلمات ها که بر مبنای ارتباطات انسانی پایه گذاری شده است جهت آشنایی بیشتر بررسی می شود.

تقدم از مهمترین اصول تشریفات است و در گردهمایی ها و جلسات رسمی از جایگاه بالایی برخوردار است. درواقع بدون رعایت تقدم هیچ جمع رسمی را نمی توان در یک جا جمع نمود و رعایت تقدم در یک اجتماع دیپلماتیک بسیار ضروری می باشد. چنانچه عدم رعایت و یا کم توجهی به این امر باعث اعتراض هیات های دیپلماتیک خواهد شد. مسؤولان تشريفات مي‌بايست به دقايق اين اصول واقف بوده و به رعايت آن همت گمارند، به همین خاطر داشتن يك فهرست تقدم امري ضروري است که فهرست مذکور نیز متناسب با هر جمعی متفاوت خواهد بود و به تناسب مقامات میزبان و میهمان تنظیم می گردد. همچنین در كشورهاي مختلف بنا به نوع رژيم حكومتي و حاكميت سيستم پارلماني و یا غیر پارلمانی، نوع تقدم متفاوت خواهد بود.

اگر تشریفات به عنوان یک هنر به افراد آموزش داده شود آنگاه میتوان مشاهده کرد که چگونه این هنر به رفتار افراد در زندگی,درحین کار,دراماکن عمومی,در گفتگوهای رسمی و... نظم میبخشد

-معیارهای موجود در خصوص مسایل تشریفاتی,نتیجه روند مدیدی از همکاریهای متقابل میان افراد درزمینه های گوناگون اجتماعی است و امروزه این معیارها به آیین تشریفات معروف است.