ناباروری به باردارنشدن زوجین پس از يك سال نزديكي بدون استفاده از وسايل جلوگيري كننده از بارداری اطلاق ميگردد. ناباروری يك مسئلۀ شايع و نگرانكننده براي زوجين محسوب مي شود.
ناباروری از جمله بیماریهایی است که ابعاد متعدد خانوادگی، اجتماعی، اقتصادی و عاطفی دارد و طبق آخرین آمار، حدود 20 درصد از زوجهای ایرانی با آن دست به گریبانند. اما با پیشرفت علم و فناوری، گزینههای متعددی برای درمان ناباروری در اختیار زوجها قرار گرفتهاست. انتخاب روش درمان ناباروری هر زوج، به علت آن و گزینههای موجود و مناسب بستگی دارد.در مسیر درمان، نخستین و مهمترین گام، انتخاب یک مرکز درمان ناباروری معتبر و مناسب است. درمانهای پراکنده و غیر تخصصی، اغلب موفقیتآمیز نیستند و ممکن است باعث شود، بهرغم صرف هزینههای بسیار، دوران باروری خود را، بی هیچ نتیجهای، سپری کنید. بنابراین، پیش از هر اقدامی، با تحقیق و مشاوره با افراد مجرب و متخصص، یک مرکز معتبر درمان ناباروری بیابید و درمانهای موجود، مدت تقریبی درمان و هزینههای آن را بهدقت بررسی کنید.علل نازايي متعدد و متنوع است و زن و شوهر باید بهطور دقيق بررسي شوند. بهطور عمده، علتهای ناباروری به دو فاكتور زنانه و مردانه تقسيم ميشوند. از علل مهم نازايي در زنان، اختلال در تخمكگذاري، مشکلات لولۀ رحم، اندومتريوز است و از مهم علل مردانه، میتوان به اختلال در عملكرد، تعداد و شكل اسپرم اشاره کرد. عوامل مختلفي مانند افزايش سن، نوع تغذيه، چاقي، عوامل محيطي و شغلي و داروها، اختلالات كروموزومي و ژنتيكيو غيره نیز ميتوانند بر قدرت باروري زن و مرد تأثير بگذارند. با توجه به علل ناباروری، درمانهاي طبي و جراحي مختلفي انجام ميشود، ولي در بعضي موارد، از جمله ناباروری به علت نامشخص كه حدود 20% موارد را تشكيل ميدهد و يا انسداد لولههای رحمی، از روشهاي نوين آزمايشگاهي براي درمان اين بيماران استفاده ميشود. اين روشها عبارتند از ,IUI ZIFT,GIFT,IVFوICSI.
باروري در اكثر فرهنگ ها از ارزش بالايي برخوردار است و آرزوي بچه دار شدن يكي از اساسي ترين محرك هاي انساني است. بارداري و مادر شدن، براي زنان از پايه هاي تكاملي هستند و در فرهنگ ما شديداً مورد تاكيد قرار گرفته اند. اگر تلاش در جهت بچه دار شدن با شكست مواجه شود مي تواند به تجربه احساسي مخربي تبديل گردد. ناباروري به عدم وقوع بارداري با وجود ۱۲ ماه مقاربت صحيح بدون استفاده از روش هاي جلوگيري اطلاق مي شود و نازايي نشان دهنده عدم توانايي زوج در باروري است.ناباروري هم بر زنان و هم بر مردان در همه ي كشورهاي جهان تاثير دارد. در واقع ناباروري اغلب اثرات ژرف در كوتاه مدت يا دراز مدت بر افراد درگير با اين مساله دارد و آنان را در معرض فشارهاي خانوادگي و اجتماعي قرار مي دهد. بر اساس برآوردهاي سازمان جهاني بهداشت بين ۸% تا ۱۲% كل زوج هاي جهان نوعي ناباروري در طول زندگي باروري خود تجربه مي كنند، يعني ۵۰تا ۸۰ميليون نفر در جهان درگير اين مساله هستند. ناباروري نخست و اوليه به عنوان ناتواني زن براي باردار شدن، به رغم قرار گرفتن بارداري به مدت يك سال تعريف شده است در حالي كه ناباروري ثانويه به ناتواني آن دسته از زنان اشاره دارد كه قبلاً بارداري داشته اند.عمده موارد ناباروري اوليه و ثانويه از عواقب بيماري هاي مقاربتي درمان نشده ( به ويژه سوزاك، بيماري التهابي لگن ) يا عوارض پس از تولد يك بچه يا عواقب پس از سقط جنين غير بهداشتي و غير قانوني است. در موراد ناباروري انجام مشاوره پزشكي و معاينات باليني بسيار كمك كننده است. معاينات اوليه پس از يك سال از مرد شروع مي شود زيرا در حدود نيمي از موارد نازايي مربوط به مردان است. از طرف ديگر بررسي هاي مربوط به زنان پيچده تر و پرهزينه تر مي باشد. در صورتي كه مرد مشكلي نداشته باشد، بررسي هاي مربوط به زن انجام مي گيرد. از آنجايي كه بررسي نازايي روند نسبتاً طولاني دارد بايد با حوصله پيگيري شود و مشاركت زوج در مشاوره هاي خانوادگي و ارائه اطلاعات صحيح در مورد آينده درمان از موارد مهم به شمار مي رود.امروزه با پيشرفت روش هاي جديد در درمان نازايي، حتي در مواردي كه درمان مشكل به نظر مي رسد، زوجين داراي فرزند مي شوند.
زمانی که یک زوج بدون استفاده از وسایل پیشگیری از بارداری بعد از یک سال بچه دار نشوند، نابارور محسوب می شوند. در حدود 15-10 زوج از هر 100 زوج نابارور هستند.
اصطلاح ناباروري اوليه در مورد بيماراني بهكار ميرود كه سابقه حاملگي ندارند. ولي در مقابل، بيماران مبتلا به ناباروري ثانويه زوجهايي هستند كه در گذشته حداقل يك بار حامله شدهاند (گرچه موفق نبوده است) و بعد از آن ديگر باردار نشدهاند.