1.این استاندارد باید برای حسابداری كمكهای بلاعوض دولت و سایر اشكال كمكهای دولتی بكار گرفته شود.
2.الزامات این استاندارد، همچنین میتواند به عنوان بهترین الگوی عمل حسابداری كمكهای بلاعوض و سایر اشكال كمك دریافتی از منابع غیر دولتی مورد استفاده قرار گیرد.
* دولت : متشكل است از وزارتخانهها، مؤسسات دولتی، نهادها و ارگانهای دولتی، شركتهایی كه بیش از 50% سرمایه آنها متعلق به دولت است و سایر مؤسساتی كه به موجب قوانین موضوعه، دولتی شناخته میشود.
* كمك دولت : عبارت از عملیاتی است كه توسط دولت به منظور فراهم كردن مزیتهای اقتصادی برای یك واحد تجاری یا گروهی مشخص از واحدهای تجاری در چارچوب قوانین و مقررات معین انجام میشود. از لحاظ مقاصد این استاندارد، مزیتهایی كه تنها به طور غیرمستقیم و از طریق انجام عملیات مؤثر بر شرایط عمومی تجاری فراهم میشود، مانند تدارك امكانات زیربنایی در مناطق در حال توسعـه یا تحمیـل محدودیتهای تجـاری بر رقبـا، جزء كمكهای دولت محسوب نمیگردد.
* كمكهای بلاعوض دولت : عبارت است از كمكهای دولت به شكل انتقال دارایی به واحد تجاری یا جلوگیری از خروج آن از واحد تجاری در قبال رعایت برخی شرایط، درگذشته یا آینده، مربوط به فعالیتهای واحد تجاری. آن گروه از كمكهای دولت كه تعیین ارزش آنها به نحو معقولی امكانپذیر نیست و همچنین معاملات واحد تجاری با دولت كه نتوان آنهـا را از فعالیتهای عادی واحد تمیز داد، جزء كمكهای بلاعوض دولت محسوب نمیشود.
* ارزش منصفانه : مبلغی است كه خریداری مطلع و مایل و فروشندهای مطلع و مایل میتوانند در معاملهای حقیقی و در شرایط عادی، یك دارایی را در ازای مبلغ مزبور با یكدیگر مبادله كنند
4.برای اهداف این استاندارد واژه دولت به صورت گستردهای تعریف شده است. در این استاندارد همچنین كمكهای بلاعوض نهادهای بینالمللی از قبیل سازمان ملل متحد و مؤسسات وابسته به آن همانند كمكهای بلاعوض دولت تلقی میشود.
5.كمكهای بلاعوض دولت معطوف به ترغیب واحد تجاری یا كمك به آن جهت انجام فعالیتی است كه به لحاظ مصالح اجتماعی یا اقتصادی ضرورت دارد. كمكهای بلاعوض دولت طیف گستردهای را دربر میگیرد و به علت تغییر در سیاستهای دولت و یا وضع قوانین و مقررات جدید تغییر مییابد. اعطای كمكهای بلاعوض دولت دارای شرایط متعددی از جمله رعایت قوانین و مقررات مربوط، وجود بودجه مصوب، انجام تشریفات لازم جهت دریافت، نظارت بر مخارج انجام شده از محل كمكهای دریافتی و نحوه تسویه آن است كه بر این اساس، از دریافت كمك و چگونگی وصول آن اطمینان حاصل میشود.
6.كمكهای بلاعوض دولت از لحاظ ماهیت و اهداف دارای اشكال متفاوتی است كه عمدتاً به شرح زیر میباشد:
الف . كمكهایی كه جهت حمایت مالی واحد تجاری در شرایط اضطراری یا جبران مخارج تحملشده قبلی آن بدون هرگونه پیش شرطی درارتباط با عملیات آتی واحد تجاری یا الزام آن به انجام مخارج بیشتر، اعطا میشود. برای مثال، میتوان از كمكهای بلاعوض دولت جهت جبران خسارات ناشی از حوادث طبیعی و جنگ یا جلوگیری از تعطیل واحدهای تجاری نام برد.
ب . كمكهایی كه جهت تأمین مالی فعالیتهای واحد تجاری طی مدتی مشخص یا جبران زیان، هزینهها یا كاهش درآمد واحد تجاری و با پیشبینی قبلی اعطا میشود. در برخی موارد، این كمكهای بلاعوض منبع عمده درآمد واحد تجاری را تشكیل میدهد. برای نمونه میتوان از یارانههای پرداختی در رابطه با بهای خرید مواد یا فروش محصول و یا جبران زیان شركتهای دولتی ارائهكننده خدمات عمومی نام برد.
ج . كمكهایی كه شرط اساسی اعطای آن الزام واحد تجاری دریافتكننده كمك، به خرید یا ساخت داراییهای غیرجاری یا تحصیل آن به هر شكل دیگر است. در رابطه با این كمكها شرایط فرعی دیگری نیز ممكن است درنظر گرفته شود كه نوع یا محل استفاده از داراییهای مزبور یا دورههایی را كه طی آن داراییها باید تحصیل یا نگهداری شود محدود سازد. در برخی موارد، درصورت عدم دریافت این كمكها، واحد تجاری اساساً قادر به شروع یا ادامه فعالیت خود نیست. از جمله این كمكها میتوان به كمك از محل داراییهای ایجاد شده طرحهای عمرانی و اهدای داراییهای ثابت مشهود اشاره كرد.
د . كمكهایی كه در قالب بخشش مطالبات دولت از واحد تجاری (از قبیل بخشودگی اصل و سود تضمین شده تسهیلات دریافتی) اعطا میگردد و نیز كمكهایی كه جمعاً و خرجاً در بودجه دولت منظور میشود (یعنی از یك طرف به عنوان درآمد دولت و از طرف دیگر به عنوان هزینه دولت در بودجه شناسایی میشود) از قبیل معافیتهای گمركی اعطایی به وزارت نیرو و شركتهای تابعه موضوع ماده واحده مصوب 15/4/1365 مجلس شورای اسلامی و یا تأمین غیر مستقیم مابهالتفاوت مابهازای ریالی ارز تخصیصی به واحدهای تجاری طبق قانون بودجـه و موافقتنامههای مربوط.
7.كمك دولت میتواند به اشكالی غیر از كمكهای بلاعوض در قالب اعطای مزیتهای خاص صورت گیرد كه متضمن جریان ورود منابع به واحد تجاری یا كاهش جریان خروج منابع از آن نباشد، برای نمونه میتوان از كمكهای مشاورهای، اعطای شرایط ترجیحی در تسهیلات پرداختی، تضمین بدهی واحد تجاری، معافیتهای مالیاتی و گمركی و اعمال نرخهای ارزان قیمت ارز در سیستمهای ارزی چند نرخی نام برد.
8.كمكهای بلاعوض دولت درصورت احراز شرایط زیر شناسایی میشود:
الف . جریان منافع اقتصادی آتی مرتبط با كمك بلاعوض به درون واحد تجاری یا كاهش جریان خروجی منافع اقتصادی آتی از واحد تجاری محتمل باشد،
ب . مبلغ كمك بلاعوض بهگونهای اتكا پذیر قابل اندازهگیری باشد،
ج . مخارج مرتبط با كمك بلاعوض دریافتی بهگونهای اتكا پذیر قابل اندازهگیری باشد، و
د . اطمینان معقولی در رابطه با اجرای شرایط مربوط به مصرف كمك بلاعوض وجودداشته باشد.
9.هرگاه نحوه عمل حسابداری كمكهای بلاعوض دولت در قوانین آمره پیشبینی شده باشد، باید ضمن رعایت معیارهای شناخت مندرج در بند 8، از نحوه عمل حسابداری مندرج در متن قوانین مربوط تبعیت كرد.
10.كمكهای بلاعوض دولت اساساً در چارچوب قوانین و مقررات مصوب اعطا میگردد. در برخی موارد كه عمدتاً معطوف به كمكهای مرتبط با داراییهای غیرجاری است، نحوه عمل حسابداری كمكهای بلاعوض دولت، در قوانین آمره پیشبینی میشود. نمونههایی از نحوه عمل حسابداری مرتبط با كمكهای بلاعوض دولت مندرج در قوانین در پیوست این استاندارد ارائه شده است.
11.در رابطه با كمكهای بلاعوض دولت، جریان ورودی منافع اقتصادی آتی زمانی محتمل تلقی میگردد كه شرایط دریافت كمك رعایت شده و نسبت به دریافت آن اطمینان معقولی وجود داشته باشد. احراز شرایط دریافت كمك بلاعوض، معمولاً متضمن رعایت دقیق قوانین و مقررات مربوط و وجود بودجه مصوب میباشد. به عبارت دیگر، تا زمانی كه واحد تجاری به طور معقول، اطمینان حاصل نكند كه منافع اقتصادی آتی مرتبط با كمك به درون واحد تجاری جریان خواهد یافت، شناختی در صورتهای مالی صورت نمیگیرد. بلكه در این موارد، موضوع در قالب داراییهای احتمالی قرار گرفته و طبق استاندارد حسابداری شماره 4 با عنوان حسابداری پیشامدهای احتمالی با آن رفتـار میشود. برای مثال، هرگاه زمینی از سوی مراجع دولتی با پیش شرط شروع به احداث ساختمان ظرف مهلت مقرر، به واحد تجاری واگذار گردد، شناخت كمك مزبور در صورتهای مالی، موكول به شروع عملیات احداث خواهد بود.