پيمان عقبه‏ي دوم، ميان پيامبر وعده‏اي از اهل يثرب كه به حج آمده بودند منعقد شد و يثربيان از پيامبر اسلام(ص) درخواست كردند كه آن حضرت به مدينه مهاجرت كند. در اين پيمان، آنها مسؤوليت دفاع از پيامبر را بر عهده گرفتند. اين پيمانِ مهم و سرنوشت ساز چندي پس از پيمان عقبه‏ي اول منعقد شد. مسلمان شدن شماري از مردم يثرب موجب شد تا آيين حيات بخش اسلام در بين بسياري از اهالي اين شهر رواج يابد. در اين حال مردم يثرب پس از ديدار با پيامبر(ص) از او خواستند تا به شهر آن‏ها برود واين مقدمه‏ي هجرت بزرگ پيامبر(ص) به مدينه بود.

مصعب که در انجام ماموریت خود بخوبی موفق شده بودپس از چندی بمکه بازگشت و چون ایام حج فرا رسید گروهی از مسلمانان شهر مدینه نیز بهمراه کاروانی که برای حج حرکت کرده بود بمکه آمدند تا ضمن انجام مناسک حج از نزدیک پیغمبر بزرگوار خود را نیز زیارت کنند.

اینان جمعا هفتاد و سه مرد و دو زن بودند که در میان کاروان مدینه مانند حاجیان دیگر به انجام مناسک مشغول وبسیاری از ایشان نیز در افشاء دین خود احتیاط میکردند.

چند تن از مردان آنها پیش از روز عید و رفتن بعرفات ومنی رسول خدا - صلی الله علیه و آله - را در مسجد الحرام دیدار کرده و پیغمبر خدا با آنها قرار ملاقات و گفتگو را در شب دوم تشریق (شب دوازدهم) در منی گذارد، و برای آنکه این ملاقات درخفاء انجام شود و مشرکین مکه از ماجرا مطلع نشوند بآنهافرمود: آخرهای شب که شد یکی یکی به خانه عبد المطلب که در عقبه منی است بیائید.

کعب بن مالک - یکی از راویان حدیث - میگوید: ما آنشب را تا ثلثی از شب در چادرهای خود بسر بردیم، و پس از آن درکمال خفا یکی یکی بطرف میعادگاه براه افتادیم و همانند راه رفتن مرغ «قطا» گامها را آهسته آهسته برداشته و بر زمین میگذاردیم و بدین ترتیب همه هفتاد و سه نفر و آن دو زن مسلمانی که همراه ما بود بمیعادگاه رفتیم.

منظور از این دیدار چنانچه بعدا معلوم شد دعوت رسول خدا - صلی الله علیه و آله - بمدینه و عقد پیمانی در این باره بود.

و از آنجا که این پیمان از نظر تاریخی پیمانی سرنوشت سازبوده و سر فصل حوادث بعدی گردیده و از هفتاد و پنج تن مرد وزنی که در آنشب در عقبه منی حضور یافته اند بعنوان تاریخ سازانی در آن مقطع تاریخ اسلام یاد شده، خوب است درآغاز نام ایشانرا برای شما ذکر کرده سپس بدنبال ماجرابازگردیم، بخصوص آنکه اکثر اینان در حوادث آینده اسلام و سیاستگذاریها و جنگها و صلحها و ماموریتهای مهم نقش مهمی را بعهده داشتند، و بسیاری از آنها نیز در جریانات بعدی بشهادت رسیدند، که ما انشاء الله تعالی هر کدام را در جای خود ذکر خواهیم کرد و در اینجا نیز اشاره ای اجمالی خواهیم داشت.