بررسی سبک رهبری بر رفتار شهروندی سازمان -روش تحقیق

در دنیای پر رقابت کنونی ،سازمان ها پیوسته در جستجوی شیوه های جدیدی برای حداکثر کردن عملکرد و تلاش کارکنان شان هستند.با وجود افزایش استفاده از تکنولوژی اطلاعات ،باز هم در عملکرد کارآیی سازمان شکاف وجود دارد اکنون قویاً این اعتماد وجود دارد که عملکرد کارآیی سازمان تا حدود زیادی به تلاش کارکنان که فراتر از الزامات تعریف شده ،نقش می باشد بستگی دارد(صنوبری ،1387:2).سازمانها بدون تمایل افراد به همکاری قادر به توسعه اثربخشی خود نیستند تفاوت بین همکاری خودجوش و اجباری از اهمیت فراوان برخوردار است.در حالت اجباری فرد وظایف خود را در راستای مقررات و قوانین و استانداردهای تعیین شده سازمان و صرفا در حد رعایت الزامات انجام میدهد،در حالی که در همکاری خود جوش وآگاهانه افراد کوششها ،انرژی و بصیرت خود را برای شکوفایی توانایی های خود بنفع سازمان بکار می گیرند(زارعی متین و همکاران 1385:34)

در نظام كنوني ارتقاي عملكرد فردي و سازماني از اهداف عمدة هر سازمان فعالي محسوب مي شود. اگر منابع انساني را يكي از مهمترين اركان ارتقاي عملكرد سازمان بدانيم، واضح است كه بررسي متغيرهاي اثرگذار بر عملكرد آنان تا چه اندازه راهنماي مديران در بهبود عملكرد سازمان خواهد بود پژوهشگران سازماني به اين نتيجه رسيدهاند كه برخي كاركنان با انجام مسئوليتهاي فراتر از وظايف تعيين شده در شغلشان به كارايي سازمان خود كمك مي كنند، به اين معني كه آنها همكاريهاي اضافي انجام مي دهند كه نه لازم است و نه پيشبيني مي شود سازمانها بدون تمايل داوطلبانة افراد به همكاري، قادر به توسعة اثربخشي خود نيستند. در همكاري داوطلبانه، افراد تلاش و انرژي خود را براي شكوفايي تواناييهاي خود به نفع سازمان به كار مي گيرند. در اين حالت به طور معمول افراد از منافع شخصي خود مي گذرند و مسئوليت پذيري در راستاي منافع ديگران را اولويت قرار مي دهند .(زارعي متين 10-11: 1385).با توجه به تاثیر عمیق سبک رهبری و رفتار شهروندی سازمانی در توسعه سازمانها تحقیق حاضر به بررسی رابطه بین این دو می پردازد تا با بررسی رابطه رفتاری این دو فرایند زمینه را برای استفاده در توسعه سازمان فراهم آورد. در این تحقیق محقق به دنبال پاسخ به این سوال است که"آیا رابطه ای بین رفتار شهروندی سازمانی و سبک رهبری وجود دارد یا نه"؟

کتز(1964) بر اهمیت یک دسته از رفتارهای اختیاری و خود جوش اشاره نموده است که فراتر از الزامات و نیازهای آشکار نقش هستند اسمیت(1983) چنین رفتارهایی را بعنوان رفتاری فردی که اختیاری می باشند و مستقیماً یا بطور آشکار بوسیله سیستم پاداش رسمی سازمان شناخته نشده است ولی در مجموع اثر بخشی را ارتقا میدهد،تعریف نمود تقریبا از همان موقع بود که پی بردند علاوه بر عملکرد درون نقشی ،عملکرد فرانقشی افراد در سازمان نیز میتواند در بهبود عملکرد و اثر بخشی سازمان موثر باشد و در همین راستا محققان بین عملکرد درون نقشی و فرانقشی تمایز قائل شدند(تز و همکاران2004:241) پی بردن به عوامل موثر و مرتبط با رفتار شهروندی سازمانی دارای اهمیت زیادی است زیرا با دانستن رابطه این عوامل با رفتار شهروندی سازمانی میتوان با تغییر و دستکاری آنها در جهت بهبود رفتار شهروندی سازمانی و همچنین رشد و بهره وری سازمان گام برداشت .همانطور که تولد و مرگ سازمانها به بینش ،بصیرت و توانایی های موسسین بستگی دارد رشد و بقای آنها به عواملی نظیر توانایی خلاقیت و نوآوری منابع انسانی آنها وابسته است این سازمانها باید شرایطی را فراهم کنند تا همه کارکنان از چنین روحیه کارآفرینانه ای بهره مند شده و بتوانند به راحتی و به طور فردی یا گروهی فعالیت های کار آفرینانه خود را به اجرا درآورند.سازمانهای کارآمد و موفق سازمانهایی هستند که کارآفرینی را بعنوان جزء تفکیک ناپذیری از ویژگیها و خصایص خود دانسته و جهت تقویت روحیه کارآفرینی سازمانی،از هیچ کوششی فروگذار نباشد.در جهان امروز تفکر نوآوری ،کارافرینی و استفاده از آن در سازمانها امری اجتناب ناپذیر است(تقی زاده1386:2)

در سالهای اخیر بسیاری از نویسندگان و پیشگامان ،تغییراتی در سازمان و خدمات مدیریت دولتی را مورد توجه قرار داده اند و چارچوب مفهومی و اصول جدیدی را تحت عنوان «دولت کارآفرین» یا« مدیریت کارآفرینانه در بخش دولتی» بعنوان محورهای مدیریت نوین مطرح میکنند که میتواند سازمان های دولتی را در مواجهه با چالش های فرارو ، اثر بخش تر و پاسخگوتر سازد.(مقیمی 1383:3) کارآفرینی سازمانی به سرعت در حال تبدیل شدن به یک سلاح انتخابی برای بسیاری از سازمانها بویژه سازمانهای بزرگ است.کارآفرینی سازمانی تلاشی است برای ایجاد ذهنیت و مهارتهای کارآفرینانه و البته وارد ساختن این ویژگی ها و ذهنیت ها به درون فرهنگ و فعالیتهای سازمان(استونر و همکاران 1995:17)

رفتار شهروندی سازمانی چیست و ابعاد آن کدامند؟

عوامل و متغیرهای سبک رهبری کدامند؟

چه رابطه ای بین رفتار شهروندی سازمانی و سبک رهبری وجود دارد؟

با توجه به نوع رابطه بین سبک رهبری کارآفرینانه و رفتار شهروندی سازمانی چه راه کارهایی میتوان برای توسعه کارآفرینانه و رفتار شهروندی سازمانی چه راه کارهایی میتوان برای توسعه کارآفرینی سازمانی بیان نمود؟

بین سبک رهبری و رفتار شهروندی سازمانی رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد.

بین سبک رهبری کارآفرینانه و شکل گیری کارافرینانه سازمانی رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد.

بین رفتار شهروندی سازمانی و سبک رهبری رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد.

روش کتابخانه ای و اسنادی بوده است.

از کتابها و مقالات و پایان نامه های مرتبط با موضوع و اسناد و مطالب مرتبط با موضوع استفاده شده است.

با توجه به مضمون موضوع از لحاظ جدید بودن آن و همچنین نبودن منابع کافی در این زمینه ، و همچنین محدودیتهای زمانی .

مرور پیشینه و ادبیات زمینه را فراهم می سازد تا محقق با شناسایی مولفه های علمی مساله و الهام گیری از مطالعات مشابه ضمن طراحی ابزار مناسب تحقیق ،از این میانی علمی برای ارائه راهکارها و پیشنهادها استفاده لازم به عمل آورد. بر این اساس در این مقاله سعی در آن است تا ضمن مروری اجمالی بر مفاهیم مورد بررسی (رهبری،سبک رهبری و رفتار شهروندی سازمانی) مطالعاتی که به ارزیابی ارتباط دو مولفه و یا مولفه های مشابه پرداخته اند بیان گردد.