

دومين جزء، در صورتحساب سود و زيان است. موجودي كالاي اول دوره، بهاي تمام شده كالاي خريداري شده و موجودي كالاي پايان دوره سه جزء اصلي براي محاسبه هستند.
موجودي كالا در اول دوره + بهاي تمام شده كالاي خريداري شده = بهاي تمام شده
كالاي آماده براي فروش = موجودي کالا در پايان دوره + بهاي تمام شده کالاي فروش رفته
براي تعيين بهاي تمام شده کالاي خريداري شده
عبارت است از مازاد فروش خالص نسبت به بهاي تمام شده كالاي فروش رفته.
سومين جزء در محاسبه سود ويژه مؤسسات بازرگاني مي باشد، مانند هزينه حقوق كاركنان.
براي محاسبه صورتحساب سود و زيان، ابتدا بهاي تمام شده كالاي فروش رفته از فروش خالص كسر مي گردد و مبلغ سود ناخالص به دست مي آيد. سپس هزينه هاي عملياتي به تفكيک نوشته شده و مجموع آن از سود ناخالص كسر مي گردد تا سود يا زيان خالص به دست آيد.
ترتيب بستن حساب هاي موقت در مؤسسات بازرگاني مانند مؤسسات خدماتي انجام مي گيرد.
مثال) تراز آزمايشي زير در پايان دومين سال فعاليت و قبل از انجام اصلاحات پايان دوره به شرح زير مي باشد.