اصل حسن نیت در قرارداد های تجاری بین الملل روش تحقیق حقوق

حسن نيت، اصلي ذاتاً اخلاقي و وجداني است كه همگام با تحولات جوامع انساني و گسترش ارتباطات اجتماعي و تجاري و ظهور اختلافات پيچيده حقوقي، در جهت حل قسمتي از مسائل حقوقي، به ويژه نزديك ساختن مقررات و ضوابط خشك حقوقي به موازين عدالت و انصاف پا به عرصه حقوق نهادهاست.در تنظيم مناسبات تجاري براي بازرگانان بسيار مهم و حياتي است كه بدانند دست كم در كجا و در چه وضعيتي قرار دارند. اگر دادگاه ها بيش از حد در روابط قراردادي افراد دخالت كنند،كه بعضاً ممكن است به نتايجي خلاف انتظار اوليه طرفين منتهي شود، نظم تجاري به هم مي ريزد و بازرگانان نمي توانند براي تنظيم فعاليت هاي آينده تجاري خود برنامه ريزي كنند.لذا ابهام در شناخت مفهوم حسن نيت و آثار آن باعث عدم امكان قابليت پيش بيني تصميمات قضايي مي گردد و ممكن است آينده حيات تجاري بازرگانان با مخاطراتي همراه شود.بنا به آنچه گفته شد به نظر مي رسد بتوان تعريفي از حسن نيت به شرح زير ارائه كرد

(رفتاري صادقانه، عادلانه و معقول كه طرفين در قرارداد خود از يكديگر يا حتي اشخاص ثالث كه مشمول قرارداد بودند يا متعاقباً با قرارداد ارتباط پيدا مي كنند انتظار دارند)

چنين انتظاري هريك از طرفين را ملزم مي كند كه در مذاكرات قراردادي و در زمان انعقاد قرارداد با انصاف و صادق باشد و بعد از وقوع قرارداد نيز در تفسير و اجراي تعهدات و نيز اعمال حقوق خود صادقانه و منصفانه عمل كند.

امروزه كمتر مي توان معاهده، كنوانسیون، قرارداد و یا توافقی را يافت كه در آن به (حسن نيت ) اشاره نشده باشد. رعایت حسن نیت در قراردادها و توافقات به قدری شایع است که حتي در صورت عد م درج آن در قراردادها به عنوان اصل پذيرفته شده، تلقی می گردد و طرفي كه عملكردي مغاير با آن داشته، مسؤول شناخته می شود. در واقع حسن نيت زيربناي ايجاد و تداوم یک رابطه ي مستمر تجاري است؛ اهميت اين موضوع در روابط تجاری بين المللي بيش از تجارت داخلي است؛ زيرا، بعد مسافت در سطح بي نالمللي، طرفين را از امكان احاطه و نظارت دقيق نسبت به بسياري از موارد محروم مي سازد. حتي اگر گسترش روزافزون تبادل اطلاعات و شفافيت بازارها تا حدي از اين موضوع بكاهد، باز هم شخصيت فردي طرفين در تصميم گيري و عملكرد آينده ي تجار بسيار مهم است؛ از اين رو، هر كي از طرفين قرارداد ناگزيرند تا حدي به عملكرد همراه با حسن نيت طرف مقابل اميدوار باشند.

حسن نیت به عنوان یکی از ابزارهای نفوذ قواعد اخلاقی در حوزه‌ حقوق قراردادها،در مراحله انعقاد قرارداد و در مرحله اجرای آن مورد بررسی قرار می‌گیرد. حسن نیت طرف قرارداد بعنوان وضعیت و حالتی درونی،در مرحله مذاکرات‌ پیش‌قراردادی و در هنگام اجرای آن دارای دو جنبه عملی است:اول درستکاری‌ و سپس همکاری و مشارکت.ارزیابی این مفهوم درونی در حوزه حقوق قراردادها،از طریق بررسی عملکرد و رفتار ظاهری فرد ممکن است.«کنوانسیون» به عنوان یک سند حقوقیِ بین المللیِ یکنواخت، در بند 1 ماده 7 خود که درباره قواعد تفسیر کنوانسیون است، از «اصل حسن نیّت» نام می برد. براساس این بند، کنوانسیون باید به شیوه ای تفسیر و اجرا شود که «رعایت حسن نیّت در تجارت بین المللی» ارتقا یابد. امّا کنوانسیون دربردارنده مادّه صریحی که قراردادهای شخصی را ملزم سازد که از اصل حسن نیّت پیروی کند، نیست.بر عکس کنوانسیون بیع بین المللی کالا «اصول قراردادهای تجاری بین المللی»، حسن نیّت را به عنوان اصلی که متوجه طرفهایِ قراردادهایِ بین المللی می باشد، مورد بحث قرار می دهد [و می گوید]: «هریک از طرفهای قرارداد در تجارت بین المللی باید بر اساس حسن نیّت و رفتار منصفانه عمل کند». حتّی قسمت «ج» بند 2 ماده 8 در فصل 4 اصول قراردادها صریحا از «حسن نیّت» و «رفتار منصفانه» به عنوان عنصر تعیین کننده در اینکه قرارداد چه موقع و کدام شرط مسکوت مانده را باید به طور ضمنی دربرداشته باشد، نام می برد، ولی مادّه 6 فصل 1 آن که درباره تفسیر اصول مزبور است، از اصل حسن نیّت نام نمی برد.با وجود این تفاوتهای آشکار ظاهری، هر دو سند از حیث ماهیت با یکدیگر سازگار است؛ زیرا این موضوع که اصل حسن نیّت بر اساس کنوانسیون نیز در تفسیر قراردادهای شخصی و به معنای دقیق کلمه، نسبت به رابطه قراردادی طرفها به کار رود، مبنایی مشترک است. از سوی دیگر، تفسیر مؤسسه بین المللی درباره اصول بین المللی، تأیید می کند که اصل حسن نیّت «ممکن است به عنوان بیان هدف اساسی اصول مزبور به نظر رسد» و ممکن است در تفسیر اصول مزبور به کار برده شود. بدین ترتیب، نه تنها تفسیر خود سندهایِ حقوقیِ یکنواخت، بلکه تفسیر قراردادهای شخصی و همچنین همه روابط قراردادیِ طرفهای قرارداد، باید با اصل حسن نیّت هدایت شود. نتیجه اینکه، بر اساس هر دو سند، اصل حسن نیّت وظیفه دوگانه ای را ایجاد می کند؛ یعنی اصل حسن نیّت به عنوان یکی از عوامل سرنوشت ساز، نه تنها بر هدف قواعد حقوقیِ انتزاعی، بلکه قرارداد شخصی نیز حاکم است. فقط در اعتباری که کنوانسیون و اصول قراردادها به حسن نیّت اعطا می کند، تفاوت جزئی کم اهمیتی وجود دارد.

- حسن نیت در تفسیر و اجرای قرارداد نقشی دارد؟ نقشی دارد، تا چه اندازه است؟

- وقتي هنوز هيچ قراردادي بين طرفين امضا نشده و هيچ راب طه قراردادي بين آن ها ايجاد نگرديده، مي توان بر مبناي حسن نيت در قرارداد، مسئوليت پيش قراردادي يكي از طرفين را توجيه كرد؟

- بر همين اساس، تعهدات فرعي ديگر مانند تعهد به دادن اطلاعات، تعهد به عدم استفاده از اطلاعاتي كه در جريان مذاكرات بي نتيجه به دست آمده اند، تعهد به عدم افشاي اطلاعات محرمانه و اسرار تجاري طرف مقابل در جريان مذاكرات، تعهد بر عدم قطع ناگهاني مذاكرات، منع عدول از ايجاب و ... چه جايگاهي دارند؟

این پزوهش بر اساس روش مطالعه کتابخانه ای - تحلیلی استفاده شده است و با استفاده از کتابها و مقالات و امار مربوط به شهر مربوطه به بررسی و تحلیل موضوع پرداخته شده است.