کودک آزاری عبارت است از هر گونه فعل یا ترک فعلی که باعث آزار روحی و جسمی و ایجاد آثار ماندگار در وجود یک کودک شود، برخی از این آثار میتواند مخفی باشد. ممانعت از حاضر شدن در کلاس درس، محروم کردن او از غذا، حبس در حمام یا زیر زمین اشکال مخفی کودک آزاری است. تنبیه بدنی و تجاوز جنسی به کودک هم از انواع کودک آزاری فیزیکی است.
در کشور آلمان کودکآزارانی که بیش از ۲۵ سال سن داشته باشند با نظر موافق کمیسیون پزشکی با استفاده از دارو عقیم میشوند. در سوئد نیز قانون مشابهی وجود دارد. در فرانسه و اسپانیا نیز تمهیداتی برای اجرای مورد مشابه انجام گرفته است. کودک آزاری در ایالات متحده آمریکا جرمی بسیار جدی محسوب میشود و دادگاه میتواند برای مجرمان از احکام تعلیقی تا حبس ابد مجازات تعیین کند.
حتی زدن یک سیلی در صورت کودک از مصادیق کودک آزاری محسوب میشود. توهین ، تحقیر ، ترساندن ، داد کشیدن ، آزار عاطفی بهره کشی کاری ، حتی کار در خانه چه رسد به محل کار همگی به نوعی کودک آزاری محسوب میشوند .
خشونت جسمی ، خشونت جنسی ، خشونت عاطفی ، آزار و اذیت کودکان نمونه های بارز کودک آزاری هستند .حتی غفلـت پدر و مادر از کودک از مصادیق کودک آزاری است . غفلت از تغذیه ، غفلت در بهداشت ، سردی و گرمی بدن کودک و امثال آن مصادیق بارز کودک آزاری هستند .
کودک آزاری در همه جای دنیا وجود دارد و بر اساس گزارش اخیر یونیسف در حال حاضر تعداد 275میلیون کودک درجهان در معرض کودک آزاری قرار دارند و سالانه در انگلستان 80 هزار کودک جهت بررسی کودک آزاری و تشکیل پرونده مورد ارزیابی و سنجش و تحقیق قرار می گیرند.
به همین دلیل در سال 1874 (1254شمسی) انجمنی در آمریکا به نام انجمن مبارزه با کودک آزاری تشکیل شد و حدود صد سال قبل در فرانسه متخصصی به نام تاردیو که در پزشکی قانونی آن کشور کار می کرد، سندرمی تحت عنوان سندرم کودک آزاری جسمی به ویژه کودک آزاری جسمی علیه کودکان معلول را گزارش کرد. در انگلستان نیز در سال 1894مجمع ملی پیشگیری از سوءرفتار با کودکان فعالیت خود را آغاز کرد و این در حالی بود که در آن کشور در سال 1889 اولین قانون حفاظت از کودک یعنی قانون پیشگیری از بدرفتاری با کودک تصویب شده بود. به رغم پیشرفت هایی که به دست آمده بود تا اوایل قرن بیستم در شناخت و نحوه پاسخ دهی به مسأله کودک آزاری درک درستی حاصل نشد و تنها در قرن بیستم بود که به علت گسترش بیش از حد کودک آزاری توجه خاصی به آن شد.
درباره تاریخچه کودک آزاری (Child abuse) در کشور ما که در دوران پادشاهان قاجار رایج بود باید گفت، این کودک آزاری ها از دوره صفویه آغاز و تا اواخر دوره قاجار ادامه داشت و این مساله به ویژه در درباریان شیوع گسترده ای داشت و این موارد در حالی بود که عدم آزار کودکان و رعایت حقوق بچه ها در کلیه ادیان الهی و ارشادات مصلحان بشری مورد تأکید بوده است تا جایی که در اسلام تأکید شده که فرزند بر پدر حقوقی دارد که پدر باید آنها را تأمین کند.
کودک آزاری از جمله مسائلی می باشد که درجوامع مختلف وجود داشته و از جمله وقایعی می باشد که می بایست بطور تخصصی توسط روانشناسان و جامعه شناسان جامعه مورد توجه قرار گیرد و شناسایی شود. بدلیل عواقب ناگواری که کودک آزاری می تواند بر روح و جسم و روان کودک بر جای بگذارد و منشا بسیاری از وقایع ناگوار در آینده شود این مساله در بسیاری از کشور ها از جمله مسایلی می باشد که سعی می شود مسائل مربوط به آن بسرعت مورد پیگیری و ریشه یابی قرار گیرد.
از جمله مواردی که می تواند به پدیده کودک آزاری می باشد رفتار ها و شخصیت های نابهنجار در افراد می باشد. یکی از این رفتار های نا بهنجار پدیده اعتیاد می باشد که می تواند منجر به کودک آزاری شود. در واقع مطالعات نشان می دهد که یکی از مهمترین علل بروز کودک آزاری پدیده اعتیاد می باشد که می تواند منجر به زار و اذیت کودکان می شود.
در این پژوهش با پرداختن به مساله اعتیاد به عنوان علتی برای بروز کودک آزاری پرداخته شده است و سعی شده تا چنین مساله مهم و با اهمیتی مورد مطالعه قرار گیرد.
کودک آزاری فرآیندی است که از نسلی به نسل دیگر منتقل می شود بدین معنا که کودکی که امروز آزار می بیند و مورد حمایت و درمان قرار نگرفته فردا خود به رفتارهای آزار گرانه و ضد اجتماعی مبادرت خواهد نمود .
گاهی اوقات موارد کودک آزاری بویژه در حوزه های جسمانی باعث بروز آسیب های جدی و معلولیت های شدیدی می گردد که هزینه های آن سر سام آور است . کودک آزاری واقعیتی است که بیانگر وجود مشکلات روانی اجتماعی در حوزه خانواده و اجتماع می باشد و می تواند بعنوان شاخصی از ناکار آمدی سیستم سلامت روان و حمایت ها و مراقبت های لازم از کودکان باشد. در پیمان نامه جهانی حقوق کودک که دولت جمهوری اسلامی ایران نیز آن را امضا نموده دولت ها متعهد شده اند که در برابر آسیب های وارده به کودکان از آنان محافظت نمایند بنابراین بعد حقوقی و بین المللی آن نیز اهمیت پرداختن به آن را دو چندان ساخته است.
در آموزه های دین اسلام و سیره پیامبر اعظم (ص) ائمه اطهار (علیه السلام ) و روایات متعددی بر رعایت حقوق کودک حتی از بدو انعقاد نطفه تا تولد و نامگذاری نیکو و تربیت صحیح و ... شده است که و ظیفه و تکلیف شرعی مار را ضروری می سازد.
از طرفی با مطالعه آمار های کودک آزاری در خانواده های ایرانی مشاهده می شود که در خانواده هایی که والدین آنها اعتیاد دارند بیشتر مساله کودک آزاری اتفاق می افتد. در واقع اعتیاد یکی از دلایل مهم کودک آزاری می باشد. بنا براین در می یابیم که بررسی اعتیاد والدین وکودک آزاری از اهمیت خاصی برخوردار می باشد.
از آنجایی که در تهیه این پژهش سعی شده از مقالات علمی معتبری که در گذشته در مورد این موضوع به مطالعه پرداخته اند استفاده شود بنابراین این پژوهش حاوی مطالب علمی مفیدی می باشد که می تواند برای پژوهشگران و افرادی که در این خصوص تمایل به مطالعه دارند مورد استفاده قرار گیرد. همچنین روانشناسان و موسسات پژوهشی می توانند از این مقاله استفاده نموده و استفاده های علمی مناسبی کسب نمایند.