مقدمه

انسان موجودی متفکر و عالم است. او تنها موجودی است که قابلیت تعلیم آگاهانه را دارد و با ایمان به اصل فراشناخت (که یادگیری فی نفسه مطلوب است) در پی افزایش آگاهی و شناخت خویشتن است. در این مسیر عده ای فرادهنده هستند و به عنوان معلم و استاد به مبارزه با جهل می پردازند. عده ای فراگیر هستند و با آموختن دانش، افق روشنی فراروی خویش قرار می دهند. بدیهی است که آموزگاران جایگاهی والا و بالاتر دارند. در این چرخه ی علم و تعلیم و تعلم، حضرت علی(ع)، امیر و استاد سخن، می فرماید:

«ما أخذ الله علی أهل الجهل أن یتعلّموا حتّی أخذ علی أهل العلم أن یعلّموا». خداوند بزرگ از نادانان عهد نگرفت که بیاموزند تا اینکه از دانایان پیمان گرفت آموزش دهند. (نهج البلاغه، حکمت 478).

بنابراین سخن وحی گونه، آموختن و تدریس عهدی است که بین خدا و دانشمندان و آگاهان جامعه بسته شده است و سعادت در سایه ی وفای به عهد خواهد بود (اوفوا بعهدکم، اوفی بعهدی) ارپید می گوید: اگر مسیح، مرده را زنده می کرد؛ معلم امتی را احیا می کند. (چکیده اندیشه ها، سیدیحیی برقعی، ج 1، ص 81 ).

حال که احیای جامعه ی انسانی در سایه ی تعلیم و تربیت است، آشنایی با روش تعلیم و تربیت و تکنولوژی آموزشی بسیار ضرورت دارد. تجربه ثابت کرده است که امور هدفمند و روشمند همواره نسبت به اموری که بدون برنامه ریزی و طراحی مقدماتی و پایانی، صورت می گیرند، موفقیت آمیزتر هستند و در زمان کوتاهتری به نتیجه ی مطلوب می رسند.

مفاهیم و واژه شناسی

در هر مقوله ی علمی و تخصصی آشنایی با واژه های تخصصی ضروری است، زیرا در طول فعالیت علمی با این واژه ها به گونه ای کاربردی سروکار داریم. در روش تدریس نیز آشنایی با واژه های زیر ضرورت دارد:

1. روش: تلاش برنامه ریزی شده جهت دستیابی به مطلوب را روش گویند. بنابراین اگر تلاشی بدون برنامه ریزی صورت گیرد، آن کار روشمند نخواهد بود. همچنین برنامه ریزی بدون تلاش و کوشش جهت دستیابی به مطلوب نیز تحت مقوله ی روش ها قرار نمی گیرد.

2. تدریس: فعالیت دوجانبه یا کنش متقابل را بین فرادهنده و فراگیر با هدف یادگیری تدریس گویند. نکته ی اساسی این نوع فعالیت، دو جانبه بودن آن است که روانشناسی ارتباط، زمینه ساز این مسأله خواهد بود. گفته شده است، مجموعه ی اعمال سنجیده ی منطقی و پیوسته که معلّم به منظور ارایه درس انجام می دهد، فرآیند تدریس نامیده می شود.

3.یادگیری: فرآیندی است که به موجب آن تغییرات نسبتا پایدار و مبتنی بر تجربه و آگاهانه انجام می شود. از آنجا که اساس آموزش و پرورش را یادگیری تشکیل می دهد، در مبحثی جداگانه به آن خواهیم پرداخت و عوامل، موانع و مراحل آن را بیان خواهیم کرد.

4. انگیزش: مهارت و قدرت معلم در توانایی برانگیختن فراگیر را انگیزش می گویند، کلید یادگیری، انگیزش است و هنر معلم در ایجاد انگیزه مندی بین فراگیران نمود می کند. مفهوم انگیزش را آن گاه به کار می بریم که می خواهیم از علت یا علت ها یا تعیین کننده رفتارها یا رفتارهای شخصی و یا گروهی بحث کنیم و دریابیم که چه عامل درونی و برونی باعث پیداشدن چنان رفتار و یا باعث هدایت آن رفتار شده است.

مهارتهای آموزشی بعد از تدریس

مهارتهای پس از تدریس : شامل کوششهایی ست که معلم پس از ارائه درس به عمل می آورد .

شامل فعالیتهای تکمیلی خلاصه نویسی و یادداشت برداری دانش آموزان ، تعیین تکلیف به منظور عمق بخشیدن به یادگیری و ارزشیابی می باشد .

مهارتهای پس از تدریس

شامل مهارتهای پس ازارائه درس1-فعالیتهای تکمیلی 2- ارزشیابی

1-فعالیتهای تکمیلی

الف)مهارت در انتخاب مطلب برای فعالیتهای تکمیلی

مطلبی که برای تکمیل جلسه انتخاب میشودممکنست درارتباط بااهداف زیر باشد=

امادگی برای درس جدید

خلاصه کردن درس

مرور درس

دادن تمرین برای کسب مهارت

فعال کردن شخص برای یادگیری

ارزشیابی درس یا جلسه

ب) مهارت در انتخاب روش برای فعالیتهای تکمیلی

به موضوع و هدف درس بستگی دارد

خلاصه نویسی روی تخته

ادداشت نکات توسط افراد

نمایش پوسترو...

دادن تکلیف برای اینده ودادن تمرین عملی

2- ارزشیابی

ارزیابی میزان یادگیری شخصی، موجب افزایش کیفیت تدریس و یادگیری میشود.

-گاهی دیده شده که نحوه ارزشیابی،هدف ها و فعالیتهای اموزشی را تحت تاثیر قرار میدهد(دادن تمرینهای زیاد و خسته کننده =ارزشیابی جای هدف را میگیرند (بجای اینکه ملاک رسیدن یا نرسیدن به هدف های اموزشی باشد)

-این در حالیست که ارزشیابی معلم از اشکالات و نقایص موجود در هدف ها محتوا روش ها و وسایل اموزشی و میزان امادگی شخصی برای فعالیت های بعدی ،نقاطقوت و ضعف تدریس اگاه میشود.(ولی گاهی ارزشیابی ،ابزارقدرت مربی و نگرانی و اضطراب قران اموز دیده میشود.زیرا تداعی کننده قبولی یا رد شدن است درحالیکه یکی از اهداف اموزشی است.

تعریف ارزشیابی= فرایندیست منظم برای تعیین و تشخیص میزان پیشرفت شخص در رسیدن به هدف های اموزشی

اهداف ارزشیابی=ارزشیابی

وسیله ایست برای شناخت توانایی علمی شخص و تصمیم گیری برای انجام فعالیتهای بعد

وسیله ایست برای بهبودواصلاح فعالیتهای اموزشی(مشخص شدن نارسایی های اموزشی

وسیله ایست برای ایجاد رغبت و کسب اداب صحیح اموزشی

ابزاریست درجهت شناساندن هدف های اموزشی

شرایط ارزشیابی

تطبیق سوال با هدف درس/رعایت اصول درست نویسی و طراحی دقیق سوال/دربرداشتن سطوح مختلف یادگیری/استفاده درست از روش تدریس/استفاده از ابزار اموزشی/تناسب کیفیت و کمیت محتوای عرضه شده