

مقدمه
اضطراب پدیده ای نیست که فقط مربوط به زمان حال باشد بلکه از دیرباز از روزگاران کهن از زمانی که انسان غارنشین در غارها می زیست با پدیده اضطراب مواجه بوده و تاکنون نیز که بشر در قرن بیستم به سر می برد با این معضل مواجه است. برهمین اساس قرن بیستم را قرن اضطراب نامیده اند چرا که هر جامعه بشری از نظر تکنولوژی وضعیت پیشرفته تر می شود انسان را بیشتر از طبیعت خود دور می سازد و احساس رهاشدگی و تنهایی بیشتر به او دست می دهد. پیشرفت سریع تکنولوژی وصنعت، فرصت انطباق وسازگاری را به انسان نمی دهد در نتیجه شکاف عمیق بین سازگاری بشر و پیشرفت صنعت بوجود می آید که نهایتاً براحساس و اضطراب منجر می شود. اکثراً انسانها در برابر موقعیتهای مختلف و حساس بخصوص در مواقعی که دچار تهدید ویا فشار قرار می گیرند حالت اضطراب و تنش در آنها ایجاد می شود. اینگونه احساسات و تنشها و واکنشهای بهنجاری در برابر موقعیتهایی که رخ می دهد قادر به حل و فصل آن هستند. اما شخص یا اشخاص نیز وجود دارند که نمی توانند براحتی از کنار آن بگذرند در نتیجه بیشتر مواقع دچار تنش و اضطراب می شوند.
وجود اضطراب در افراد نشانه هایی ایجاد می کند که اهم آنها عبارتند از : شور زدن دل، اگر زدن تن از گرما، در برخی مواقع تنفس نامنظم، احساس فشار، درد سر، ترس ناگهانی، تپش قلب، اختلال در خواب و از این قبیل در اضطرابهای مزمن تشنجات، لرزش شدید، سرگیجه، ضعف و بی حسی، بی هوشی و اغماء هماره با تغییرات فیزیولوژیکی مانند عرق کردن فشارعضلانی و خون بیشتری برعضلات می ریزد. گاهی نیز شدت اضطراب ممکن است از احساس ناراحتی، ترس و آشفتگی تغییر کند و میزان اضطراب بستگی به ارزشیابی شخص از شدت تهدید دارد ولی باید دانست که این تهدید غالباً از یک منشأ ناخودآگاه سرچشمه می گیرد و معمولاً موفقیتهایی که احساس کفایت و امنیت و ارزش شخص را مورد تهدید قرار می دهد شدید ترین اضطرابها را تولید می کند. احمدی، فراهانی، 1368 (
بیان مسئله
با توجه به اینکه اضطراب مربوط به قشرخاصی نیست در همه افراد اضطراب با میزانهای مختلف وجود دارد و اضطراب هنگامی حس می شود که فرو پیش بینی مبهمی از خطر احتمالی داشته باشد که بنیان آن را نمی داند. اضطراب حالاتی وصف ناشدنی دارد که می تواند با برخی از دشواریهای بدنی تمام باشد . دوره تحصیلی را می توان با اضطراب توام دانست اضطراب از آینده، شکست تحصیلی، ازدواج فقدان اعضای خانواده و نگرانی از سلامت جسمی و روانی همه موضوعاتی است که دانش آموز را شدیداً تحت تاثیر قرار می دهند. در پاره ای از موارد علل اضطراب روشن و معلوم است و در مواردی دیگر نامعلوم ولی آنچه در همه اضطرابها مشترک است رنج و اندوه از حملات اضطرابی است که به او هجوم می آورد. اینهمه شالوده سلامت یا بیمای روانی فرد در دوران تحصیلی وحتی بعد از آن راهمه که برخواهد داشت ممکن است تاثیرات شدیدی در امردرس و درس خوانی فرد بهمراه داشته باشد. لذا مهم خواهد بود به بررسی علل و عوامل ایجاد اضطراب و موانعی که آن در تحصیل ممکن است بوجود آورد پرداخته شود. حال به آن شدیم با طرح مسئله « بررسی رابطه اضطراب و پیشرفت تحصیلی » گامی دو چند کوچک در جهت بهبود کار محصلین برداریم.
با توجه به اینکه اضطراب مربوط به قشرخاصی نیست در همه افراد اضطراب با میزانهای مختلف وجود دارد و اضطراب هنگامی حس می شود که فرو پیش بینی مبهمی از خطر احتمالی داشته باشد که بنیان آن را نمی داند. اضطراب حالاتی وصف ناشدنی دارد که می تواند با برخی از دشواریهای بدنی تمام باشد . دوره تحصیلی را می توان با اضطراب توام دانست اضطراب از آینده، شکست تحصیلی، ازدواج فقدان اعضای خانواده و نگرانی از سلامت جسمی و روانی همه موض وعاتی است که دانش آموز را
شدیداً تحت تاثیر قرار می دهند. در پاره ای از موارد علل اضطراب روشن و معلوم است و در مواردی دیگر نامعلوم ولی آنچه در همه اضطرابها مشترک است رنج و اندوه از حملات اضطرابی است که به او هجوم می آورد. اینهمه شالوده سلامت یا بیمای روانی فرد در دوران تحصیلی وحتی بعد از آن راهمه که برخواهد داشت ممکن است تاثیرات شدیدی در امردرس و درس خوانی فرد بهمراه داشته باشد. لذا مهم خواهد بود به بررسی علل و عوامل ایجاد اضطراب و موانعی که آن در تحصیل ممکن است بوجود آورد پرداخته شود. حال به آن شدیم با طرح مسئله « بررسی رابطه اضطراب و پیشرفت تحصیلی » گامی دو چند کوچک در جهت بهبود کار محصلین برداریم.
اهمیت و ضرورت تحقیق
اضطرابها معمولاً بزرگترین دشمن آدمی هستند و پیشرفت آدمی را می گیرد و در موارد سخت حتی ممکن است شخصی را از پا درآورد و او را دچار عدم تعادل سازد. خوشبختانه بسیاری از افراد هستند که قادرند اضطراب را تحمل کنند و مثلاً نارحتی ها را بگونه ای ببخشند که به خودکشی و یا انجام رفتار خلاف منجر نشود. گاهی اضطراب سبب انحراف می شود مثلاً آنکس که اضطراب دارد به فکر تسکین است و در این تسکین طریق انحرافی را ممکن است طی کند به آلودگی جنسی کشانده شود. گاهی اضطراب سبب احساس گناه می شود آنچنان با خود درگیری پیدا می کند و یا درگیری او به دیگران کشانده شود زورگو و متجاوز شود. شخصیت ضد اجتماعی پیدا کند. در مواردی این امر سبب بی اشتهایی، ضعف است و یا موجب می شود از زندگی لذت نبرد اضطراب در افراد به صورتهای مختلف جلوه گر می شود بعضی اضطراب خود را از طریق دلواپسی مداوم درباره ناراحتی و چیزهای غیراحتمالی که ممکن است برای خود یا خانواده شان رخ بدهد نشان می دهند برخی دیگر یک اضطراب اجتماعی کلی نشان می دهند و ممکن است از تماس با دیگران اجتناب ورزند یا حتی از صحبت کردن برای مدتی طولانی امتناع نمایند. عده ای از خود رفتارهای وسواسی نشان داده و نیز در مواردی بسیار، اضطراب به صورت ناراحتی های جسمی و بیماری های مختلف که در اصل منشأ رواین داردنمایان شود. منبع اضطراب هر چه باشد تجربه ای است بسیار دردناک و افراد برای آنکه آن را تجربه نکنند تقریباً به عملی دست می زنند. مانورهای روانشناختی که این افراد به منظور احتراز از اضطراب بدان دست می زنند مکانیز های دفاعی، نامیده می شوند. فرد معمولاً از مکانیزهای دفاعیش آگاه نیست و این مکانیزها، مورد استفاده قرار نمی گیرد. افراد سالم و مکانیزهای دفاعی زیادی در اختیار دارد و آنها را با انعطاف و بدون هزینه گزاف برای زندگی سازش یافته و خلاق بکار می برد و افراد خیلی نورونیک مکانیزهای دفاعی را با هزینه گزاف برای زندگی شادمانه و سودمند بکار می برند و علاوه بر آن دفاعهایی که بکار می برند خوب عمل نمی کند و باز هم دستخوش ناراحتی های روان شناختی و اضطراب های مختلف می شوند.
اهداف تحقیق
اضطراب یکی از مسائلی است که توجه کارشناسان و روان شناسان و غیره را بخصوص که درآمد تحصیل مورد ارزیابی قرار می گیرد برخود مشغول کرده است. هدف
اهداف کلی تحقیق
تعریف عملیاتی
1.اضطراب :
وضعیت تشدیدشده تحریک هیجانی است که احساس نگرانی یا ترس را هم در بردارد مثل ترس، فرد احساس می کند که تهدید می شود. برخلاف ترس، فرد اغلب منبع تهدید را به شکل مهم یا نه چندان دقیق ادراک می کند.( برونر، فرانک 1373، ص 41)
2.یادگیری :
یادگیری یعنی ایجاد تغییر نسبتاً پایدار در رفتار بالقوه یادگیرنده مشروط بر اینکه این تغییر بر اثر اخذ تجربه رخ دهد.(سیف علی اکبر 1374 )
3.آموزش
آموزش یعنی یاد دادن مطلب یا موضوعی برای یادگرفتن به قصد ایجاد تفسیر که از سه عنصر معلم، یاد دهنده، دانش آموز یا یادگیرنده و موضوع و مطلب یادگیری تشکیل می شود. ( رئوف، علی ص
4.پیشرفت تحصیلی :
5.اضطراب واقع گرایانه
اضطراب واقع گرایانه معنایی مشابه ترس دارد. در اضطراب واقع گرایانه احساس تهدید شدن خود منبع روشنی دارد. مثلاً از شما خواسته شده سخنرانی کوتاهی ایراد کنید. اضطرابی که شما پیش از آغاز سخن احساس می کنید ارتباط مستقیم با این مسئله دارد که ممکن است حوصله مخاطبانتان را سر ببرد و یا به شما بخندند، از دست دادن بالقوه عزت نفس تهدیدی است که شما را مضطرب می کند.
6. اضطراب مرضی
اضطرابی بسیار مخرب است. این اضطراب نه تنها صاحب خود را بلکه عمل او را نیز تخریب می کند حال می بینیم بین ترس و اضطراب چه فرقی است؟ ترس عبارت است از واکنش در مقابل یک خط واقعی اضطرابی عبارتست از واکنش در مقابل خطر ی که وجود خارجی ندارد. با این وجود باید پذیرفت که اضطراب واقعاًَ خیالی نیست بلکه براساس یک ترس درونی بوجود می آید که گاهی بسیار شدید است. بسیار اتفاق می افتد که اضطراب بر اثرانگیزه های کاملاً ناآگاهانه بوجود آید.( گنجی 1372، ص 379 )
7. اضطراب روان رنجوری :
اضطرابی که زاده تعارضات روانی یا هیجانی است و نه شرایط عینی.
بخش دوم - پیشینه تحقیق
پیشینه تحقیق
استرس یا اضطراب کلمه مشتق از لغت لاتینی به معنی کشیدن است و در قرن هفدهم برای تشریح سخنی بکار برده می شود و در اواخر قرن هجدهم دلالت بر نیرو، فشار، کشش سخنی می کند که متوجه به فرد یا عضوی از اعضاء یا نیروهای روانی است. در ابتدا کلمه فشار و بار در فیزیک و مهندسی بکار برده می شد. « هر موجود باهوشی اضطراب دارد. می توان گفت که اضطراب یک حالت کاملاً طبیعی و سهم کسانی است که کمتر فکر می کنند. انواع متعدد مسائل زندگی فردی، اجتماعی، جهانی ایجاب می کند که به طور دائم ازخودسازگاری نشان دهیم غیر از اضطراب چه چیزی ما را به سازگاری وا می دارد؟ غیر از اضطراب چه چیزی ما را به تلاش وا می دارد؟ همه قدمهمایی را که انسان جلو بر می دارد همه کشفهای علمی، هنری، ادبی نیز براساس اضطراب انجام می گیرد می توان گفت که ده درصد اضطرابها برای یک انسان عادی ضرورت دارد اما متاسفانه این درصد همیشه پائین نیست». ( گنجی، حمزه 1372)
اضطراب بوسیله محرکهای درونی و بیرونی بوجود می آید. مثلاًَ هنگامی که فردی کاری را انجام می دهد.
اضطراب :
که با ارزشهایش همخوانی ندارد، احساس گناه می کند. این اضطراب احتمالاً ناشی از وحشت فاش شدن نتایج احتمالی آن برای دیگران است. اضطراب می تواند بر اثر شرایط محیطی نیز پدید آید. این حالت زمانی بوجود می آید که بوسیله دیگران مورد ارزشیابی قرار گیرد مثلاً در بازی فوتبال و یا هنگامی که فرد به نتایج حاصل از موقعیتی نامطمئن است، علاوه بر این اضطراب می تواند معلول توجه زیاد فرد به توانایی های خود در ارضای انگیزه ها یا کنترل موقعیتها و یا ترکیبیاز این رو باشد. ( نوابی نژاد، 1373 ) کارن هورنای روانکاو مشهور آمریکایی که به تعبیه بنیانگذار تئوری اضطراب در تغییر رشد شخصیت انسان شناخته می شود می نویسد که عامل اضطراب اساسی Basic Anxiety عبارتست از : هر وضع اجتماعی که فرد را دچار بیم و هراس نماید.
فروید اضطراب را درسه نوع خلاصه می کند : 1- اضطراب عینی.2- اضطراب نوروتیک.3- اضطراب اخلاقی.4- اضطراب عینی، واکنش عاطفی که فرد در برخورد با خط وجود یک پدیده یا حادثه واقعی ازخود نشان می دهد. مانند مشاهده ها در اتاق تاریک، فروید این نوع ترس را عادی وتا حدودی آن ر ا ضروری می داند. اضطراب نوروتیک، نگرانی و ترس از اینکه مبادا تمایلات یا کنشهای نهاد بر خمیر آگاه رسوخ نماید. اضطراب اخلاقی، که در واقع اضطراب اجتماعی می باشد و عبارت است از نگرانی نسبت به تنبیه خود به وسیله فراخورد. این حالت غالباً هنگامی اتفاق می افتد که فرد به دلیل کار یا عمل اشتباه یا فکری باطل که مورد قبول جامعه و یا خانواده نبوده است، خود را سرزنش کند. ( کمر زرین 1373 ) دکتر جیمز گوردن گیلی، سخنران مذهبی در سال 1944 تحت عنوان « رسیدن به تعادل احساسی » سخنانی ایراد کرد که او به این نتیجه رسیده بود که یکی از علل اصلی ناراحتیهای عصبی تشویش و نگرانی و انواع مشکلات شخصی به خاطر این است که تصور ذهنی کاذبی از وظایف و مسئولیتهای که دارند در وجودشان شکل می گیرد در این شرایط زیرفشار قرار می گیرند خیال می کنند که در آن واحد باید چند کار را با هم انجام دهند و مسائل مختلفی را حل کنند در نتیجه اعصابشان ناراحت می شود. ( احمدیه، 1372 )
منشاء اضطراب از رابطه اولیاء و والدین کودک سرچشمه می گیرد. تنبیه شدید و محدودیت، فشار والدین به طفل برای ظاهر ساختن رفتارهای دشوار، بدگویی و ... عوامل ایجاد کننده اضطراب در اطفال می باشند. اضطراب به مسائل روانی ارتباط می یابد مثلاً شخص و جرح دیگران می ترسد، از دست دادن محبت عزیزانش در او اضطراب ایجاد می کند. این که کیفیت بیشتر درباره اطفال صدق می کند. ( عظیمی 1372 )
1- تعارض درونی معمولاً علت اصلی اضطراب است. این تعارض گاهی ناآگاهانه است. بیمار وجود اضطراب را قبول دارد اما نمی تواند انگیزه های آنرا بیان کند بنابراین برای افراد مضطرب استدلال کردن سودی ندارد و بلکه باید بدنبال کشف علتهای اصلی اضطراب بود. دشمن سرکوب شده می تواند نمونه دیگری از علتهای اضطراب باشد. این دشمنی غالباً در محیط خانواده و یا در محیط کار بوجود می آید. اگر یکی از والدین سلطه گر و دیکتاتور باشد طبیعی است که بین او و فرزندان دشمنی بوجود خواهد آمد. اما این دشمنی قبل از اینکه وارد حوزه آگاهی ذهنی شود، سرکوب می شود. زیرا من برتر مانع از این می شود که کودک بتواند علیه والدین خود قیام کند اینجاست که اضطراب نااگاهانه به صورت نشانه های بیماری تجلی می کند: رویاها، عرق کردن، تشنجها ( گنجی، 1372ص380)
سالیون در سال 1956 تفاوت بین ترس و اضطراب را چنین توضیح می دهد. به نظر او ترس نوعی واکنش عمومی دفاع از خود در مقابل یک حالت نو ظهور و یا دردناک است. و حال آنکه اضطراب واکنشی است که از آموختن ناشی می شود. به بیانی دیگر ترس یک پاسخ غیرشرطی به یک حالت بالقوه مخرب ( معمولاً درد مستقیم ) است. در صورتی که اضطراب یک پاسخ ترس شرطی شده به یک موقعیت جدید است در تئوریهای روانکاوی تفاوتهایی در شناخت اضطراب و ترس قائل شده اند که عبارتند از :
1- اضطراب واکنشی است در مقابل انگیزه های مصنوعی، درونی اما ترس، عکس العملی در مقابل یک شی ترسناک خارجی و بیرونی است.
2- ممکن است یک موقعیت خارجی ابتدا مورد ترسیدن واقع شود آنگاه انگیزه های داخلی و درونی بدان دامن زده به صورت اضطراب در آید تا تواماً ترس و اضطراب به همراه یکدیگر و بدنبال هم ظاهر شدند.
3- هراس معمولاً از چیزی است که مشخص و معلوم است، اما اضطراب از شما نامعلوم بوجود می آید برخی معتقدند اضطراب پدیده خوبی است و باید در هر کسی وجود داشته باشد. به نظر آنها تا اضطراب وجود نداشته باشد شخص احساس مسئولیت ننموده و هیچ گاه هدف مشخصی را دنبال نمی کند. این دسته از افراد اضطراب را یکی از عوامل پیشرفت می دانند و از آن به عنوان عامل برانگیخته یاد می کنند که در شخص انگیزه انجام کار را بوجود می آورد. ترس در حد معین برای بقا و ادامه حیات انسان ضروری است و در حد طبیعی پایه و اساس عقلانی دارد و در صورت نبود آنها انسان در معرض خطر قرار می گیرد. نگرانی برای بچه های خردسال وجود ندارد. نگرانی در مرحله ای از زندگی پیدا می شود که طفل بتواند چیزهایی را تصور کند که در دسترس او نیست.
اضطراب امتحان پدیده ای نیست که مربوط به زمان حاضر باشد. از دیرباز درباره ترس از امتحان واقعیتها و افسانه هایی پرزبان بوده است. می گویند یکی از سرداران ناپلئون بناپارت یک جمع زود بالای سر او شتافت. ناپلئون سراسیمه برخاست و پرسید چه خبر شده؟ سردار پاسخ داد دشمن ما را غافلگیر کرده است و حمله کرده ناپلئون به آرامی نفس کشید و گفت: خیلی ترسیدم فکرکردم برای جلسه امتحان بیدارم کردی! اگر این داستان درست باشد می توان گفت همان اضطراب شدید ناپلئون هوشمند و شجاع از او شاگردی ضعیف ساخته بود که اغلب نمرای درجه قبولی می گرفت. ( احمدیه 1372 ) یکی از راهنمایی های مهمی که معمولاً روانشناسان درگرفتاریها ناشی از اضطراب به ما پیشنهاد می دهند این است که « سعی کنیم در آن واحد تنها به یک چیز بیندیشیم » و در واقع نظم فکری برای خودمان ایجاد کنیم، زیرا واقعیت این است که انجام دادن چندین کار مهم و اصلی در طول مدت محدودی از زمان غیرممکن است و چون ما سعی نمی کنیم که از این نظم فکری و به دنبال آن نظم عملی بهره جوئیم افراد دچار آشفتگی های ذهنی و به دنبال آن آشفتگی های عصبی می شوم .( احمدیه 1372ص 136-134)
در تحقیقات نشان داده شده است که دانش آموزان دارای اضطراب می خواهند تکالیفشان را زودتر انجام دهند و برای همین در امتحان و انجام تکالیفشان دارای اشتباهاتی هستند این افراد علیرغم میل باطنی شان که انجام تکالیف بدون غلط است به اشتباهات بیشتری دچار می شوند.
به طور کلی در اکثر مطالعات و تحقیقاتی که در زمینه اثرات اضطراب صورت گرفته به این نتیجه رسیدند که اضطراب امتحان موجب کاهش عملکرد می شود وبه ویژه تکالیفی که نشان دهنده توانایی یا مهارت در فرد باشد. مطالعات سارسون و همکارانش نشان داده که پیشرفت تحصیلی و هوش یک همبستگی صنعتی با اضطراب دارد. البته از این مسئله نمی توان برداشت علّی کرد بدین صورت که اضطراب امتحان ضرورتاً موجب کاهش پیشرفت تحصیلی می شود. بنابر گزارش هسته مشاوره استان فارس، علل اضطراب امتحان به شرح زیر مشخص شده است:
1- نداشتن آمادگی کافی برای امتحان
2- وجود رقابت درسی زیاد بین دانش آموزان
3- سختگیری بیش از حد خانواده
4- ترسانیدن کودک از امتحان بوسیله خانواده یا اولیای مدرسه
5- بعضی مسائل و مشکلات روانی مثل وسواس و ...(کمرزرین، 1373)
سارسون اضطراب امتحان را این طور تعریف می کند: اضطراب امتحان یک نوع استعمال ذهن است که با خودآگاهی، خودشکاکی و خودکم بینی مشخص می شود. با اینگونه فعالیتهای شناختی رفتارهای آشکار و واکشنهای روانی فرد را تحت تاثیر قرار می گیرند این رفتارها واکنش های روانی از تجارب و گذشته فرد است. ( کمرزرین 1373) درحقیقت سطح انتظارت خانواده زمانی که تناسبی با توان واقعی فرزند نداشته باشد خود می تواند زمینه ساز اضطراب و نگرانی مستمر آنان باشد.آنچه که می بایست بیشتر مورد توجه اولیا و مربیان قرار گیرد میزان تلاش نوجوان است و نه صرف نتایج حاصل از آزمونهای مختلف. وظیفه معلم هم این است که با پائین آوردن سطح اضطراب شاگردانی که اضطراب شدیدی برای امتحان از خود نشان می دهند به آنها کمک کند تا نمره واقعی خود را بدست آورند. ولی باید در نظر گرفت که این موضوع ممکن است آنقدر باعث کاهش اضطراب شود که نمره شاگرد را پائین نگه دارد بنابراین لازم است که معلم بکوشد تا میزان اضطراب شاگرد را ( از امتحان ) در حد متوسط نگه دارد. همواره شایسته است با درک صحیح از ماهیت تفاوتهای فردی وشناخت درست از ویژگی های ذهنی و روانی و جسمی دانش آموزان از مقایسه بی مورد نوجوانان با یکدیگر اجتناب ورزید و رقابتهای فردی و گروهی را صرفاً در شرایط عادلانه و با در نظر گرفتن تفاوتهای فردی و فراهم ساختن محیطی صمیمی و دوست داشتنی ایجاد کرد. برای کاهش اضطراب ناشی از امتحان علاوه برداشتن انتظارات معقول از نوجوانان تشویق نقطه مثبت و توانمندیهای آنها، تقویت اعتماد به نفس آنها و سرانجام ساختن آرامش خاطر آنان شایسته است تا تسلط بیشتری بر موضوع مورد نظر داشته باشند. هر قدر تسلط بیشتری بر موضع درسی و آمادگی ذهنی و روانی بیشتری داشته باشند اضطراب کمتری خواهند داشت.
اضطراب تاثیر زیادی برامتحان شما می گذارد اگر خوب درس بخوانید بیش از حد نگران باشید نمی توانید امتحانتان را خوب بدهید. اضطراب متعارف باعث موفقیت در امتحان و برعکس اضطراب بیش از حد مانع موفقیت شما می شود.
به گفته دکتر آلن جی آتن نویسنده کتاب اضطراب و امتحان، علائم اضطراب را چنین می داند:
1- عدم تمرکز در هنگام مطالعه
2- افسردگی در روزهای امتحان
3- مطالعه مکرر درسها
4- احساس عدم آمادگی با وجود مطالعه کافی
5- توجه به نمرات کم امتحان های گذشته
6- تصور اینکه دوستانتان بیش از شما آمادگی دارند.
7- دردسر، دردمعده، سرگیجه و ...
8- عرق کردن، لرزش دست، انقباض ماهیچه ها
اگرعلائم بالا در شما دیده می شود، سعی کنید با روشهای زیر بر اضطراب خود غلبه کنید: افکار منفی را شناسایی و کنترل کنید. مثبت و منطقی فکرکنید با مثبت اندیشیدن نتیجه امتحانتان بهتر می شود، بر خودتان بگوئید اگر نگران باشیم چه مشکلی حل می شود؟ برعکس اگر افکار منفی را کنار بگذاریم می توانیم ترس و اضطراب را کنترل کنیم، تمرکز بیشتری داشته باشیم و با خود بگوئیم امتحانم را خوب می دهم من خوب درس خوانده ام پس قبول می شوم. از حمایت خانواده و دوستان استفاده کنید. اگر مضطرب و نگران هستید گوشه گیری نکنید با دوستان صمیمی درس ها را خوب مرور کنید و مشکلات درسی را حل کنید و از والدین خود بخواهید در روزهای امتحان محیط آرامی را برایتان فراهم کنند. پیاده روی و ورزش کنید، پس از ورزش احساس شادابی می کنید، خوب بخورید و بیاشامید، عقل سالم در بدن سالم است، خوابیدن به حد کافی باعث نشاط و شادابی می شود و برعکس بیدارماندن تا پاسی از شب برای مطالعه موجب خستگی و کاهش هوشیاری و کارایی می شود
مبانی نظری
نظریه روانکاوی فروید:
در مکتب فروید، اضطراب یک ترس درونی شده است. ترس از اینکه مبادا تجارب درآور گذشته یادآوری شوند، تجاربی که با تنبیه و ممانعت از ارضای کششهای غریزی همراه بوده اند. کششهای غریزی نامطلوب موجب اضطراب می شدند و به خود اعلام خطر می کنند. اضطراب واکنش ناآگاهانه ای در برابر تمایلات سرکوفته است و علامت اخطاری است به خود مبنی بر اینکه کشش غریزی نامطلوب در گذشته موجب ناراحتی و درد شده است و اینکه مجدداً در حال بروز است: اضطراب با احساس ترس همراه است، با این تفاوت که ترس منشأ خارجی دارد ولی اضطراب منشأ درونی دارد. ( شفیع آبادی و ناصری . 1365)
الیس اضطراب و اختلالات عاطفی را نتیجه طرز تفکر غیرمنطقی و غیرعقلانی می داند و به نظر او افکار و عواطف کششای متفاوت و جداگانه ای نیستند. ازاینکه و تا زمانی که تفکر غیرعقلانی ادامه دارد، اختلالات عاطفی نیز به قوت خود باقی خواهد ماند انسان اختلالات و رفتار غیرمنطقی اش را از طریق بازگو کردن آنها برای خود تداوم می بخشد به نظر آلیس افرادی که خود را اسیر و گرفتار افکار غیرعقلانی خویش می کنند احتمالاً خود را در حالت احساس خشم، مقاومت، خصومت، دفاع، گناه، اضطراب، بی ثمری، سستی، عدم کنترل و ناشادی قرار میدهند. انسان به وسیله اشیاء خارجی مضطرب نمی شود بلکه یک دیدگاه و تصوری که او از اشیاء دارد موجب نگرانی و اضطرابش می شوند. با تمام مشکلات عاطفی افراد از تفکرات جادویی و موهومی آنها سرچشمه می گیرد که از نظر تجربی معتبر نیست. آلیس اضطراب و اختلافات رفتاری را زاده طرز تفکر خیالی و بی معنی شان می داند به همین دلیل وجود چند اعتقاد را در ذهن فرد غیرمنطقی می داند که اهم آنها عبارتند از :
1- اعتقاد فرد به اینکه ضروری است که همه افراد دیگر جامعه او را دوست بدارند و تکریمش کنند.
2- اعتقاد فرد به اینکه لازمه احساس ارزشمندی وجود حداکثر لیاقت و فعالیت شدید است.
3- اعتقاد به اینکه چیزهای خطرناک و ترس آور موجب نگرانی می شوند و فرد همواره باید کوشا باشد تا امکان وقوع پیوستن آنها را به تاخیر بیندازد.
4- اعتقاد به اینکه وقایع و حوادث آن طور نباشد که او می خواهد، نهایت ناراحتی و بیچارگی به بار می آید و فاجعه آمیز خواهد بود.
5- اعتقاد فرد به اینکه بدبختی و عدم خشنودی او به وسیله عوامل بیرونی بوجود آمده است.
6- اعتقاد به اینکه اینان باید در مقابل مشکلات و رفتارهای دیگران کاملاً برآشفته و محزون شود. ( شفیع آبادی و ناصری : 1365 )
تحقیقات انجام گرفته :
در تحقیقاتی که بوسیله قربانیان در سال 1384 به عنوان بررسی رابطه عزت نفس با پیشرفت تحصیلی دانش آموزان مقطع راهنمایی در منطقه کلاچای انجام گرفت. نمونه وی به صورت تصادفی طبقه ای 180 نفر که از بین کلیه دانش آموزان اول تا سوم راهنمایی است وسیله جمع آوری اطلاعات تحقیق پرسشنامه ای با 35 سوال از آزمون عزت نفس کوپراسمیت و پرسشنامه پیشرفت تحصیلی محقق ساخته بود که پس از جمع آوری نظرات دانش آموزان و تجزیه و تحلیل اطلاعات و یافته های تحقیق چنین نتیجه گرفت که بین عزت نفس و پیشرفت تحصیلی همبستگی وجود دارد. پلرودی در تحقیقی به روش توصیفی و همبستگی در سال (76-1375) انجام داد به مطالعه رابطه اضطراب به پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دختر مقطع راهنمایی پرداخته است. جامعه آماری کلیه دانش آموزان دختر مقطع راهنمایی یا منطقه کلاچای درسال 76-75 بود که به صورت تصادفی 50 نفر را به عنوان نمونه انتخاب کرد و وسیله جمع آوری اطلاعات تحقیق در این پرسشنامه ای با 7 سوال بسته و منظم بوده اند و از روش آزمون مجذوری برای تجزیه و تحلیل اطلاعات استفاده کرد.
فرضیات ویژه تحقیق عبارتند از : 1) میان سطح اضطراب با درک مطالب درسی و پایه تحصیلی دانش آموزان دختر منطقه ای و توافق وجود دارد. 2) میان سطح اضطراب با سرعت انتقال مطالب درسی و پایه تحصیلی. 3) میان سطح اضطراب با پیشرفت تحصیلی در برخی از دروس و پایه تحصیلی. 4) میان سطح اضطراب با علاقه به یک مطلب درسی و پایه تحصیلی ....5) میان سطح اضطراب نگهداری مطالب و پایه...6) میان سطح اضطراب با قوه تنظیم مطالب درسی و پایه.7) میان با نحوه برگزاری امتحانات و ... او در تحقیقاتش به این نتیجه رسید که رابطه و پیشرفت تحصیلی امری عمومی است و همه دانش آموزان آن را تجربه می کنند.