انسان ها بنا بر فطرت خود, قلمروهايي را محدوده خصوصي ِخويش مي دانند و در آن پناه مي گيرند. در اين پناه گاه امن ِخصوصي است كه زندگي و حيات براي آنان ميسور مي شود و "انسانيت" معنا و مفهوم مي يابد: شخصيت و آبرو, ناموس, خانه و محل كار و اموال از آن جمله اند. ورود ِخود سرانه و بي ضابطه به اين قلعه مقدس در حكم ِكشتن افراد و فرو ريختن ِديوار انسانيت آنان است. اسلام كه زير بناي ِهر نوع تربيت و سازندگي را "انسان" مي داند به كرامت و حرمت آدميان اهميت فراوان داده و حريم خصوصي ِافراد را با وسواس و باريك بيني ِفراوان پاس داشته است. در آيات قرآني و نيز احاديث معصومان(ع) و هم چنين در سخنان پيشوايان ديني توصيه هاي فراواني است كه آدميان را از ورود به حريم خصوصي افراد اكيداً باز داشته است. از همين رو است كه يكي از شاخصه هاي مهم "رهبر ديني" اصرار او بر امن بودن ِحريم خصوصي افراد است. با همين ملاك و شاخصه است كه مي توان ميزان ِ اسلامي ِبودن ِيك پيشوا را سنجيد. امام خميني(ره) كه توانست در تمامي عرصه ها با معيارهاي اسلامي مشي كند در اين وادي نيز با قوّت و در حساسيّت ِمثال زدني وارد شد و حريم خصوصي مردم را پيامبرانه پاس داري كرد و همه مسئولان را به رعايت آن فرمان داد. حضرت امام خميني در تاريخ 1361/9/24 يعني پس از گذشت نزديك به چهار سال از پيروزي انقلاب اسلامي, فرمان هشت ماده اي خطاب به قوه قضائيه و تمام ارگان هاي اجرايي در مورد اسلامي شدن قوانين و عملكردها بدين شرح صادر كردند:
خدمتگزاری دولت در بیان رهبر فقید انقلاب چنین آمده است:
دولتها، خدمتگزار مردمند. خدمت به خلق، خدمت به خداست. باید فكر این معنا كنید كه خدمت كنید به كشور، خدمت كنید به ملت كه بعد از خود شما مثل مرحوم رجایی، مردم، شهادت فعلی و عملی بدهند بر اینكه شما خوبید تا خدای تبارك در محضرش شما را قبول كند.
ای دولتها! فتح كشور مهم نیست، فتح قلوب مهم است.
پشتوانه اصلی برنامههای دولت، حضور مردم و حمایتهای بیدریغ آنان از دولتمردان است. حضرت امام خمینی رحمهالله همواره در سخنان خود، به حضور جّدی ملت تأكید داشتند و صاحبان اصلی این كشور و انقلاب را، مردم میدانستند. ایشان در یكی از سخنرانیهای خویش فرمودند: «این ملت است كه آمد و شما را از این همه گرفتاریها بیرون آورد و با رأی خودش، مجلس درست كرد و جمهوری اسلامی را تنفیذ كرد و رئیس جمهور درست كرد و آنها هم دولت درست كردند. همه چیزهایی كه ما داریم، از این مردم است... تا این مردم را دارید، خوف این كه بتوانند به شما آسیب برسانند، هیچ نداشته باشید.
از آنجایی كه مردم نقش اصلی و محوری در پیروزی انقلاب و برپایی حكومت اسلامی داشتند، برنامههای دولت نیز باید با خواستهای اساسی آنان هماهنگ باشد و دولتمردان، برنامهریزی كشوری را همسو با نیازهای ملت ساماندهی و تنظیم كنند. بنیانگذار جمهوری اسلامی، حضرت امام خمینی رحمهالله با تأكید بر این مسأله فرمودند: «در رأس برنامههای دولت، باید این مطلب باشد كه این هماهنگی را حفظ بكنند و خیال نكنند كه ما دولت هستیم و باید مسألهای را كه مطرح میكنیم، ملت بپذیرد؛ چه روی مصالحش باشد، چه نباشد... شما نمیتوانید كارهایی را كه الآن در ایران هست انجام دهید، الاّ با هماهنگی با ملت. هماهنگی با ملت هم این است كه شما توجه كنید به خواستهای اینها.
اقتدار هر كشوری، به حمایت آحاد ملت آن كشور وابسته است و تا زمانی كه مردم از خدمات دولت خود راضی و خشنود باشند، همواره در صحنه بوده و دولت خود را پشتیبانی خواهند كرد و البته همه حكومتها موظف به جلب رضایت مردم هستند. رهبر كبیر انقلاب اسلامی حضرت امام رحمهالله در این زمینه فرمودند: «تا ملت در كار نباشد، نه از دولت و نه از استانداران كاری نمیآید؛ یعنی همه دستگاههای دولتی به استثنای ملت، كاری ازشان نمیآید. از این جهت، همه ما و شما آقایان و آنهایی كه در اختیار شما هستند، همه باید كوشش كنید كه رضایت مردم را جلب بكنید در همه امور.
مثل علی علیهالسلام باشید!
حضرت امام خمینی رحمهالله بارها به مناسبتهای مختلف، خدمت صادقانه و خالصانه به محرومان، و دلسوزی و حمایت از آنان را به مسؤولان یادآور میشدند و میفرمودند: «دولت واقعا باید با تمام قدرت، آن طوری كه علی علیهالسلام برای محرومین دل میسوزاند، این هم با تمام قدرت دل بسوزاند برای محرومین؛ مثل یك پدری كه بچههایش اگر گرسنه بمانند، چطور با دل افسرده دنبال این میرود كه آنها را سیر بكند. یك دولت امیر المؤمنین باید این طور باشد». ایشان در جای دیگر، خطاب به اعضای هیأت دولت فرمودند: «در هر صورت، آنی كه برای شما مهم است، خدمت كردن به همه طبقات، خصوصا مستضعفها، خصوصا محرومینی كه در طول تاریخ محروم بودهاند، باشد.
مردم شریف و شجاع ایران، همیشه به وظایف خود در قبال انقلاب و كشور عمل كردهاند؛ ازاینرو، حق بزرگی بر گردن مسؤولان نظام دارند. رهبر روشنضمیر انقلاب، حضرت امام خمینی رحمهالله فرمودهاند: «مردم، دِین خودشان را به جمهوری اسلامی تاكنون ادا كردند و به تكلیف خودشان عمل كردند. مردم به آقای رئیس جمهور به آن شورا رأی دادند، حالا نوبت آقایان است كه در مقابل این همه زحمتی كه آنها كشیدند و محبتی كه آنها كردند و فداكاریها كه آنها كردند، حالا نوبت آقایان است... نوبت شماست كه باید این دِین را به این مردمی كه شما را نشاندند به این مسند، دِین خودتان را عمل بكنید، ادا كنید به مردم» و در جایی دیگر فرمودند: اینها (مردم) حق دارند به ما و به شما، خیلی حق دارند. وقتی دولتی پیش میآید، آن هم دولتی است كه مردم به آن حق دارند، شما باید خدمت كنید به مردم. همه باید خدمتگزار اینها باشیم و شرافت همه ما به این است كه خدمت به خلق خدا كنیم.
پاسخگویی
شایسته است مسؤولان، پیوسته درباره عملكرد خود در دوره مدیریتشان پاسخگو باشند و گزارشی از فعالیتهای خود را به مردم ارائه دهند. با توجه به اینكه امسال از سوی رهبر معظم انقلاب، سال پاسخگویی مسؤولان نامیده شده است، بسیار نیكوست كه این گزارشها دقیقتر از همیشه باشد. حضرت امام رحمهالله نیز همواره بر بازگو كردن خدمات ارزنده قوّههای سهگانه به مردم تأكید فراوان داشتند و میفرمودند: «من باید عرض كنم كه دولت ما، دولتی است كه از بس حسن نیت دارد، مسائل خودش را ذكر نمیكند و از اول من مكّرر این را گفتهام كه شما كارهایی كه میكنید به مردم بگویید... شما باید دائما، خدمتهایی را كه كردید و من میدانم خدمتهای بسیار زیاد و ارزندهای بوده است، اینها را ذكر كنید برای مردم.
در جمهوری اسلامی ایران، همچون بسیاری از كشورهای جهان، رئیس جمهور به عنوان رئیس دولت و قوه اجرایی با رأی مستقیم مردم انتخاب میشود. و در این هنگام، مردم باید با تیزبینی و آگاهی بیشتر در این انتخاب حاضر شوند و سرنوشت چهارساله كشور خود را تعیین كنند. حضرت امام رحمهالله همیشه مردم را به انتخاب اشخاصی كه از درون توده مردم بوده و درد جامعه را چشیده باشند، توصیه میكردند و میفرمودند: «توجه داشته باشند رئیس جمهور و وكلای مجلس، از طبقهای باشند كه محرومیت و مظلومیّت مستضعفان و محرومان جامعه را لمس نموده و در فكر رفاه آنان باشند؛ نه از سرمایهداران و زمینخواران و صدرنشینانِ مرّفه و غرق در لذات و شهوات، كه تلخی محرومیت و رنج گرسنگان و پا برهنگان را نمیتوانند بفهمند.
مردم در كنار خواستههای مشروع خود از دولت، وظایفی را نیز در قبال آن بر عهده میگیرد. نظارت بر كارهای دولت و حمایت از برنامههای اصلاحی و سازنده مسؤولان، از شمار كارهایی است كه ملت میتواند برای شكوفایی و سرافرازی كشور خود انجام دهد. معمار انقلاب اسلامی، حضرت امام خمینی رحمهالله پیوسته به مردم سفارش مینمودند كه در صحنه باشند و بر كارهای دولت و مجلس نظارت كنند و حامی آنان باشند. بخشی از سخنان و نصایح آن عزیز سفر كرده به این شرح است: «ملت باید ناظر باشد به اموری كه در دولت میگذرد» و در جایی دیگر فرمودند: «یك كشور، وقتی آسیب میبیند كه ملتش بیتفاوت باشند. ملت همه باید حاضر باشند در مسائل سیاسی. مردم نباید كنار بروند. اگر مردم كنار بروند، همه شكست میخوریم. حضور شما مردم عزیز و مسلمان در صحنه است كه توطئههای ستمگران و حیلهگران تاریخ را خنثی میكند.