مجموعه صورتهاي مالي كه توسط شركتها ارائه ميشود، حاكي از وقوع هزاران مبادله و رويداد يا گزارش ميليونها ريال پول است. سوابق و جزئيات اين مبادلات و رويدادها در دفاتر روزنامه، كل و معين به تفضيل ثبتشده و سپس طبقهبندي و تلخيص ميشوند و عصاره اين مبادلات و رويدادها به صورت، صورتهاي مالي تهيه و ارائه ميشود.
در حال حاضر براي تحقق هدفهاي گزارشگري مالي، صورتهاي مالي اساسي زير تهيه و ارائه ميشوند :
1- ترازنامه يا صورت وضعيت مالي، كه خلاصه وضعيت مالي يك موسسه را در يك تاريخ معين نشان ميدهد.
2- صورت حساب سود و زيان، كه خلاصه نتايج عليات يك شركت را در يك دوره مالي نشان ميدهد.
3- صورت حساب گردش وجوه نقد، كه خلاصه تامين منابع مالي يك موسسه و چگونگي استفاده از آن(مصارف) را در فعاليتهاي سرمايهگذاري در يك دوره مالي نشان ميدهد.
4- صورت حساب سود و زيان انباشته، كه نشاندهنده افزايش يا كاهش در سودهاي انباشته يك موسسه ناشي از فعاليتهاي توليدي و غير توليدي در يك دوره مالي ميباشد.
ترازنامه
ترازنامه صورتي است كه اطلاعات مربوط به گزارش داراييها، بدهيها و حقوق صاحبان سهام موسسه را در پايان هر دوره ¬مالي فراهم ميكند. ترازنامه، موقعيت مالي يك موسسه را در يك زمان معين، كه شامل داراييها، تعهدات اقتصادي موسسه (بدهيها) و حقوق صاحبان سهام و مالكين يا سهامداران موسسه می باشد، نشان ميدهد.
اطلاعات ترازنامه
در ترازنامه، داراييها در سمت راست و كليه بدهيها و حقوق صاحبان سهام كه جمع آنها معادل جمع داراييها است در سمت چپ نوشته ميشوند. در ترازنامه عمدتاً داراييها به ترتيب سرعت تبديل به وجه نقد، بدهيها بر اساس زمان سررسيدشان و واريز بدهي، وحقوق صاحبان سهام به ترتيب كاهش بقاء شان طبقهبندي وگزارش ميشوند.
بيشتر طبقهبنديهاي مورداستفاده در ترازنامه به شرح ذيل است:
داراييها
بدهيها:
فعالیتهاي یک شرکت اعم از تولیدي، خدماتی، پیمانکاري، سرمایهگذاري و... باعث ایجاد جریانی از درآمدها(فروش) و هزینه ها میشود که طبق اصول حسابداري از این جریانها صورت سود و زیان تهیه میشود. صورت سود و زیان گزارشی است که نتایج عملیات یکموسسه را در طی یک دوره مالی نشان میدهد. گزارشگري سود یا زیان خالصناشی از فعالیتهاي عملیاتی، به عنوان مبنایی براي تصمیمات سرمایهگذاري و سایر نیز نامیده میشود کاربردي وسیع در (EPS) تصمیمات محسوب میشود. به عنوان مثال سود خالص هر سهم که درآمد (عایدات) هر سهم تصمیم گیریهاي مرتبط با سرمایه گذاري در اوراق بهادار دارد. سرمایه گذاران براي ارزیابی سودآوري آتی و دورنماي جریان نقدي شرکت و همچنین ارزیابی منافع آتی که از طریق سود سهام و افزایش قیمت سهام عاید آنها خواهدشد تاکید فراوانی بر اطلاعات سود گزارش شده دارند . این اطلاعات سرمایه گذاران را در تعیین اینکه انتظار کدام اقلام در آینده نیز وجود دارد و یا اینکه کدام اقلام ماهیتی اتفاقی و ناپایدار دارند، یاري میدهد.
گردش نقدینگی در شرکت در طول یکسال بوسیله صورت جریانهاي نقدي اندازه گیري میشود. خصوصیت مهم این صورت مالی این است که منابع و مصارف وجوه نقد را در طول یکسال دقیقاً تعیین میکند. صورت گردش وجوه نقد براساس اطلاعات موجود درصورت سود و زیان و ترازنامه محاسبه میشود. افراد مختلف به منظور شناخت وضعیت مالی و عملکردي شرکت به اطلاعات منعکس در صورتهاي مالی علاقمندند که این افراد را بطور کلی می توان به صورت زیر دسته بندي کرد.
-1 بستانکاران کوتاه مدت: براي این افراد وضعیت نقدینگی شرکت به منظور تعیین توان شرکت در بازپرداخت تعهدات کوتاهمدت خود مهم می باشد.
-2 وامدهندگان و دارندگان اوراق مشارکت شرکتها (بستانکاران بلندمدت): براي این افراد تداوم فعالیت شرکت مهم است. یعنی اینکه شرکت بتواند در سالهاي آتی اصل و فرع بدهی خود را بپردازد. براي اندازه گیري تداوم فعالیت شرکت این افراد باید به سودآوري آتی و ریسک شرکت توجه کنند.
-3 سهامداران شرکت: براي این افراد نیز تداوم فعالیت، سودآوري و ریسک شرکت مهم میباشد. سرمایه گذاران بایستی تا اندازه زیادي به صورتهاي مالی چاپ شده در گزارشهاي سالانه و گزارشهاي میان دورهاي اتکا کنند. در مورد شرکتهاي سهامی عام پذیرفته شده در بورس، اطلاعات اضافی ابتدا به بورس اوراق بهادار ارائه شده و سپس در دسترس عموم قرار میگیرد.
-4 مدیریت شرکت: مدیریت شرکت ضمن دارا بودن مسئولیت اداره شرکت در برابر افراد فوق نیز مسئول میباشد. بنابراین به منظور برنامه ریزي، آگاهی از نتایج تصمیمات گذشته و شناخت ضعف و قوتهاي شرکت نیاز به اطلاعات مالی دارد.