گیاه توت روباه

توت روباه - چُفا

نام علمى:Poterium sanguisorba L , Syn. sanguisorba minor scop

نام انگليسى: Pinpernel, Burnet, Common burnet

گياه کامل

- اندام‌هاى رويشى :

گياهى چندساله، ايستا يا خزنده، به ارتفاع ۳۰ تا ۶۰ سانتى‌متر که توسط بذر تکثير مى‌يابد. اين گياه داراى ريزوم‌هائى قوى و تنومند بوده که پس از مدتى چوبى مى‌شوند. ساقه‌هاى آن استوانه‌اى شکل و منشعب که در بخش‌هاى پائين و به‌صورت پراکنده پوشيده از کرک بوده و يا بدون کرک است. برگ‌هاى مستقر در پائين ساقه غالباً داراى محورى کرک‌دار بوده و شامل ۵ تا ۲۵ و گاهى تا ۳۵ برگچه است. برگچه‌ها به رنگ سبز کم‌رنگ، دندانه‌دار يا موج‌دار، بدون کرک، به طول ۱ تا ۵/۱ سانتى‌متر، تخم‌مرغى شکل و يا تقريباً کروي، به‌ندرت در قاعده مستطيلي، قلبى شکل يا کند هستند. هر برگچه داراى دمبرگى کوتاه است. برگ‌هاى مستقر در طول ساقه کوچک و داراى برگچه‌هائى کوچکتر از برگ‌هاى پائينى هستند.

گل‌آذين اين گياه کروى شکل است؛ که، در مرحلهٔ ميوه‌دهى به شکل بيضى درآمده و حداکثر به طول ۲ سانتى‌متر بر روى دمگلى بلند مستقر است. گل‌هاى پائينى نر، گل‌هاى ميانى دوجنسى و گل‌هاى بالائى غالباً ماده و شامل دمگل‌هائى کوتاه و همراه با يک برگ سرنيزه‌اى و براکته‌هائى تخم‌مرغى شکل هستند. کاسهٔ گل در ابتدا زردرنگ و بعد از مدتى به رنگ قهوه‌اى درمى‌آيد. هر گل نر معمولاً ۲۰ تا ۳۰ و گاهى تا ۱۰ پرچم دارد که شامل ميله‌اى بلند و نازک بوده و تعداد آنها در گل‌هاى دوجنسى کمتر است.

ميوهٔ اين گياه تخم‌مرغى تا چهارگوش، به اندازهٔ ۱ تا ۳ ميلى‌متر، بدون بال يا داراى بالى بسيار باريک بوده و به رنگ خاکسترى متمايل به زرد است. بذر آن به رنگ قهوه‌اى روشن مايل به کرم، به طول ۵/۲ تا ۵/۳ و عرض ۲۵/۱ و تا ۷۵/۱ و قطر ۵/۱ تا ۲۵/۲ ميلى‌متر است و سطح آن چين‌دار است.

موسم گلدهى اين گياه ارديبهشت تا مردادماه است.

اين علف هرز پراکنش وسيعى در ايران داشته و بيشتر در زمين‌هاى زراعي، نواحى مرطوب و اماکن باير و به‌خصوص در مناطقى که جنس زمين آهکى است ديده مى‌شود.

این گیاه اخیر به سالاد ، پنیر و کره های گیاهی افزوده می شود و علاوه بر این دارای مصارف دارویی مشابه توت روباهی طبی است. گونه دیگری بنام S.anistroides نیز بعنوان دارویی برای درمان دیابت مورد استفاده قرار می گیرد.

منشاء : اروپا و آسیا ( S.officinalis ) یا مرکز و جنوب اروپا ( S.minor ) . توت روباهی طبی اکنون در آمریکای شمالی نیز بومی سازی شده است. هر دو گونه بعنوان گیاه دارویی پرورش میشوند.

قسمت های مورد استفاده : عمدتاً ریشه خشک و گاهی اوقات قسمت های هوایی خشک شده .

گروه درمانی : قابض ، بند آورنده خون و ضد بواسیر.