قالب بندی سازه های مرتفع - قالب های لغزنده

قالب های لغزنده (Slip Forms)

امروزه برای ساخت سازه های بلند و با طول زیاد نظیر سیلوها، برج های مخابراتی، هسته های برشی ساختمان های بلند، برج های خنك ساز، دودكشها، پایه های پله، كف تونلها، كانال های آب، كف جاده ها و سازه های مشابه كه اجرای آنها در گذشته نیاز به داربست بندی سنگین در اطراف سازه داشت، ‌از روشی استفاده می گردد كه قالب لغزنده نام دارد. با استفاده از روش قالب لغزنده بسیاری از داربست بندی های اطراف سازه حذف گردید و سرعت اجرای كار به همراه نمای بهتر برای كار افزایش می یابد.

قالب های لغزنده قائم

اساس روش اجرای قالب لغزنده عمودی این است كه قالب به ارتفاع 1 تا 1.5 متر در فواصل زمانی متناوب به بالا كشیده می شود. در ضمن بالا كشیدن قالب عملیات بتن ریزی و آرماتور بندی نیز ادامه می یابد و دائما مخلوط بتن از بالا به درون قالب ریخته شده و ضمن حركت قالب به سمت بالا بتن سخت شده از قسمت زیرین قالب جا می ماند. سرعت حركت قالب به نحوی تنظیم می شود كه بتن در زمان خارج شدن از قالب ضمن تحمل وزن خود، جهت حفظ شكل خود از مقاومت كافی برخوردار باشد. قالب بندی لغزان قائم را می توان بر اساس حركت پیوسته انجام داد و یا آن را طوری برنامه ریزی كرد كه در ارتفاع معینی متوقف گردد و سپس حركت لغزان خود را مجددا از سر گیرد. معمولا حركت قالب لغزان با سرعتی یكنواخت صورت می گیرد.

در صورتی كه قالب لغزان دارای توقف باشد درزهایی به وجود می آیند كه با درزهای میان مراحل بتن ریزی در عملیات ساختمانی با قالب ثابت فرقی ندارد.

قالب لغزنده در امتداد قائم با سرعتی یكنواخت حركت می كند و این سرعت به اندازه ای است كه هر مقطع از بتن در طول مدت زمان لازمی كه برای گیرش اولیه نیاز دارد درون قالب می ماند. روش قالب لغزنده عمودی برای سازه های پوسته ای با ضخامت جدار ثابت و یا تقریبا ثابت به كار می رود. قالب های لغزان قائم توسط جكهایی به بالا حركت داده می شوند كه بر روی میله های صاف یا لوله های سازه ای كار گذاشته شده در بتن سخت عمل می كنند. این جكها ممكن است از نوع دستی، بادی، برقی و یا هیدرولیكی باشند. سكوهای كار و داربست های كارگران پرداختكار نیز به قالب بندی متصل و به همراه آن حركت می كنند.

قسمتهای اصلی یك قالب لغزنده

دیواره‌های قالب: دیواره‌های قالب باید به اندازه كافی محكم و مقاوم باشند. جنس این دیواره‌ها ممكن است چوبی و یا فلزی باشند. قالبهای فلزی به مراتب سنگین‌تر از قالبهای چوبی‌اند ولی در عوض استحكام بیشتری داشته و تعداد دفعات استفاده از آنها بیشتر است. تعمیرات و یا تغییرات احتمالی قالبهای فلزی نیز نسبت به قالبهای چوبی دشوارتر است در عوض تمیز كردن آنها آسانتر و نمای بتن پس از باز كردن قالب صاف‌تر است.

خود قالب ها را می توان در سه بخش در نظر گرفت :

• یوغها

• پشت بندهای افقی (كمركش)

• قالب بدنه

یوغها دو وظیفه اصلی دارند: جلوگیری از باز شدن قالب ها در قالب در برابر فشارهای جانبی بتن و انتقال بار و فشار به جكها.

پشت بندها نیز برای تقویت مقاومت خمشی بدنه قالب ساخته شده و بار قالب ها را به یوغ ها منتقل می كنند. سكوی نازك كاری، عرشه اجرایی و سكوی طره ای به پشت بندهای افقی متصل می شوند. اتصال پشت بندها به یوغ باید قادر به حمل این بارها باشد.

قالب بدنه كه نیز می تواند از پانلهای فلزی، پانلهای چند لایه و یا الوارهای چوبی باشد مستقیما به پشت بندهای افقی متصل می شود.

طوقه‌ها: برای نگهداری سكوی كار و انتقال آن و همچنین نگهداری و تحمل وزن قالب و كابل جك در نظر گرفته می‌شوند. طوقه‌ها معمولاً فلزی و به صورت پروفیلهایی مناسب طرح و در نظر گرفته می‌شوند.

سكوی كار: معمولاً سه سطح كار در نظر می‌گیرند. یكی كه بالاتر از طوقه‌ها و در ارتفاعی در حدود دو متر و بالاتر از انتهای دیوار قرار گرفته و برای استفاده از بست های فلزی ثابت‌كننده به كار می‌روند. دیگری سكویی است كه در بالای كف و هم‌تراز بالای قالب قرار می‌گیرد و برای قرار دادن ظرف بتن و انبار كردن مصالح و وسایل تراز كردن و همچنین وسایل كنترل جك مورد استفاده قرار می‌گیرد و بالاخره سومین سكو به صورت چوب‌بست آویزان و یا یكسره كه معمولاً در دو طرف دیوار قرار گرفته و برای دسترسی به نمای قسمتی از دیوار، كه به تازگی قالب آن را باز كرده و ترمیم احتمالی آن، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

جكهای هیدرولیكی: جكهای هیدرولیكی مورد استفاده معمولاً با ظرفیت خود، نظیر جكهای سه تنی و یا شش تنی مشخص می‌شوند.

قالب بندی دیوار های بتنی به روش لغزنده

از جمله مزایای این روش قالب‌بندی كه برای دیوارهای نسبتا بلند استفاده می‌شود تعداد دفعات بیشتر استفاده از قالب و سرعت عمل بیشتر آن است. در اولین استفاده از قالب دو دیواره قالب با تكیه به پاخور بتنی (رامكا) به صورت معكوس قرار می‌گیرد. پس از ریختن بتن و سخت شدن آن، قسمتهای داخلی قالب را تا حد نهایی بتن ریخته شده بالا می‌برند و پس از محكم كردن آن قسمت دوم دیوار را بتن ریزی می‌كنند. پس از سخت شدن بتن، قالب را باز كرده و نظیر دفعه اول عمل می‌كنند. عمل قالب‌بندی و بتن‌ریزی را به همین ترتیب تا انتهای كار و اتمام بتن‌ریزی دیوار ادامه می‌دهند.