چرا دلار پول پر قدرتی است

چرا دلار پول پر قدرتی است؟

دلار، اشغال عراق، تهدید نظامی ایران

در میان واحدهای پولی کشورهای دنیا شاید کمتر واحد پولی همچون دلار در تعاملات غیر اقتصادی دنیای غرب با دنیای استعمارزده تا این اندازه تأثیرگذار بوده است. تا جایی که این واحد پولی، لقب «بت اعظم» و «نشان مقدس» نظام اقتصادی غرب را یافته است. این نوشتار بررسی کارنامه دلار در دنیای کنونی است.

۱۷۸۵ دلار را پول رسمی آمریکا تصویب کرد.

در قرون وسطی در کوه‌های « اوره»، واقع در بوهمیا، شهری بود که آن را « جاچیمستال» یعنی «دره جاچیم مقدس» می‌نامیدند. در این شهر معدن نقره وجود داشت. سکه رسمی ژرمن تا قرن شانزدهم میلادی در این شهر و با استفاده از نقره‌های استخراجی از معادن آن ضرب می‌شد. این سکه را به عنوان علامت اختصاری شهر جاچیمستال «ثالر» و یا « تالر» می‌نامیدند.اصطلاح « دولر» و سپس «دولور» برای سکه نقره‌ای در قرن شانزدهم رایج شد و از قرن هفدهم به بعد اصطلاح « دولور» و « دلار» رواج یافت. در سال 1751 برای اولین بار در اتریش سکه دلار ضرب شد و امید بر این بود که رواج و صدور «دلار» در معاملات اتریش با کشورهای هم‌پیمانش در حوزه مدیترانه، موقعیت اقتصادی اتریش را بهبود بخشد. از اواسط قرن هیجدهم، دلار؛ سکه تجاری بین کشورهای مدیترانه شد.پس از آن، اسپانیا نام « دلار» را برای « سکه دلار کنگره‌دار اسپانیایی» خود برگزید؛ سکه‌ای که به سبب محتوای غنی نقره آن در سالنامه بین‌المللی، به عنوان یکی از بهترین سکه‌های قوی دنیا شهرت داشت. در اواخر قرن هیجدهم ، انگلستان به حدی با کمبود حاد نقره روبه‌رو شده بود که برای جلوگیری از انهدام نظام بانکی‌اش، چاره‌ای جز به جریان گذاشتن ذخایر نقره نداشت، از این رو هزاران سکه دلار اسپانیا را از ناوگان کشتی‌های تجار اسپانیایی مصادره کرد و با ضرب ثانوی نقش جرج سوم پادشاه انگلستان و به عنوان سکه جاری مملکت به جریان گذاشت و به این ترتیب یک بحران واقعی دفع شد.بالاخره بانک مرکزی انگلستان سکه‌های اسپانیایی را جمع‌آوری و آن‌ها را به شمش تبدیل کرد و مجدداً سکه‌های پادشاهی ضرب نمود، ولی سکه‌های اسپانیایی، پیش از آن به مستعمرات انگلیس در آمریکای شمالی رسیده بود.سال‌های بعد از استقلال آمریکا ، مسئله واحد پول ایالات متحده مطرح شد. محبوبیت سکه دلار اسپانیایی در داخل و خارج از کشور به حدی بود که کنگره آمریکا را بر آن داشت که در میان سکه‌های رایج در ایالات متحده ، دلار آمریکا را شبیه دلار اسپانیا کند. با توجه به محبوبیت هر دو فلز طلا و نقره در آمریکا ، تصمیم گرفته شد که سکه دلار، شامل یک قسمت طلا و 15 قسمت نقره باشد.اولین قانون ضرب سکه ایالات متحده آمریکا در دوم آوریل سال 1792 تصویب شد که براساس آن دلار به عنوان واحد پول رسمی آمریکا انتخاب و نشر و رواج آن مقرر شد.

قدرت دلار از چه زمانی شروع شد؟ دانستن این موضوع چندان مشکل نیست. از جنگ جهانی دوم، با روی کارآمدن نازیسم و فاشیسم در اروپا، سرمایه‌داران احساس خطر کردند و با شروع جنگ و پیشرفت هیتلر، سرمایه‌ها و طلاهای اروپا به سوی آمریکا سرازیر شد و این کشور به دور از آتش جنگ، آن ثروت‌ها را برای شکوفایی و توسعه صنایع خود به کار انداخت و دلار؛ پشتوانه محکمی برای جذب و جلب سرمایه شد، به خصوص این که نخبگان علم و دانش اروپا هم به تدریج به آن دیار مهاجرت و در خدمت تولید و صنعت آن کشور قرار گرفتند. در خارج از ایالات متحده هم دلار به عنوان واحد پول جهانی شماره یک محسوب می‌شد. در سرتاسر جهان از هنگ کنگ گرفته تا لیتوانی و آفریقای جنوبی، تقریباً تمامی دولت‌ها واحد پولی خویش را به دلار متکی کردند، به این امید که در رفاه آمریکا شریک شوند. کارلوس منم، رئیس جمهور سابق آرژانتین، حتی قصد داشت واحد پول کشورش را کنار گذاشته و دلار آمریکا را جایگزین آن کند. در حال حاضر دلار، ارز برتر در معاملات نفتی است. از آنجا که دلار، واحد پول حاکم بر مبادلات تجاری بین‌المللی است، آمریکا توانسته است به طور مؤثر، بازار جهانی نفت را در کنترل خود درآورد. بیشتر صادرکنندگان نفت، ارزش واحدهای پولی خود را به دلار وابسته می‌کنند یا با مداخله گسترده، جلوی افزایش ارزش پول را می‌گیرند. عربستان سعودی، کویت، امارات متحده عربی و بیشتر کشورهای خلیج فارس، ارزش واحدهای پولی خود را با دلار تنظیم می‌کنند و این احتمالاً به آن معناست که مانند سایر بانک‌های مرکزی آسیایی، به طرفداری از دلار ادامه خواهند داد. این کشورها ناچار شده‌اند با وابسته کردن ارزش واحدهای پولی خود به دلار، از سیاست پولی آمریکا تبعیت کنند. تنها با خرید فراوان دلار در جهان است که خلأهای تجاری ایالات متحده از میان می‌رود. مادامی که نفت به عنوان مهم‌ترین ماده خام دنیا تنها با دلار معامله می‌شود، میزان تقاضا برای واحد پول ایالات متحده در سطحی بالا باقی می‌ماند. بی‌گمان سیستم فعلی دلارهای حاکم نفتی، بیش از همه به آمریکا سود می‌رساند.