بررسی روند جمعیت و گسترش شهرنشینی در مهدیشهر

وسعت جمعيت وتراكم شهر مهديشهر

رشد جمعيت و گسترش شهر نشيني از خصوصيات اصلي شهرها بوده كه اين رشد جمعيت بسته به ميزان پتانسيل و توانمندي امكاناتي و مديريتي پاسخگوي نيازهاي اجتماعي شهرنشيني مي باشد. برنامه ريزي و تلاش در جهت رفع نيازمنديها مستلزم شناخت وضع جمعيتي و بررسي آماري رشد جمعيت در شهر ها مي باشد. هرچند زاد و ولد و مرگ و مير بعنوان پارامترهاي اصلي در تغيرر جمعيت شهر به حساب مي آيد ولي بسته به تنوع كاركردهاي شهر ، روند گسترش و افزايش جمعيت در شهرها متفاوت مي باشد و وجود امكانات و زيرساختها در پاسخگوئي به نيازهاي اساسي شهر نشيني شامل مسكن، بهداشت، آموزش، امنيت، تغذيه و پوشاك موجب ثبات در شهر نشيني و گسترش سكونت در شهر ها گرديده و ضعف و نارسائي در تامين نيازهاي اساسي در شهر ها موجب تقويت بعد مهاجرت گرديده و روند توسعه شهر ها با ركود مواجه مي باشد.

اين گزارش نگاهی اجمالی به وضعيت آمار جمعيت شهر مهديشهر در سالهاي اخير پرداخته و از منظر آماري روند توسعه شهر نشيني مورد بررسي قرار مي گيرد. به دليل در دسترس نبودن آمار جديد رسمي پس از سال 1385 به آمار بازسازي شده با توجه به روند نرخ رشد اعلام شده از سوي معاونت برنامه ريزي استانداری استناد گرديده است. در حال حاضر با توجه به ارتقای مهدیشهر به شهرستان و شتاب روز افزون رشد و توسعه شهر ، برای برنامه ريزي اساسي در جهت رفع نيازمنديهاي شهر مستلزم دستیابی به اطلاعات دقیقتر و استخراج نتايج آن مي باشد.

مهدي شهر مركز شهرستان مهدي شهر در 15 كيلومتري شمال شهر سمنان(مرکز استان) و در دامنه هاي جنوبي رشته كوههاي البرز واقع شده است. بسیاری سابقه شهر را به قبل از اسلام و زمان هخامنشيان نسبت مي دهند در مورد نام سنگسر اقوال فراواني موجود است درشاهنامه فردوسي نام اين شهر((سگسر)) و ((سگسار)) خوانده شده و اين نام از اقوام ((سكاسا )) گرفته شده و اين سرزمين ابتدا ((سگ سر)) يعني ((سكاها))خوانده شده است.در نوشته هاي ديگر آمده که اسم اين شهر به شكل ((سنگ سر)) صحيحتر است زيرا سنگسر در واقع در نقطه اي كوهستاني وپر از سنگ وكوه واقع شده است.از نظر نژادي برخي از نژاد سنگسريها را به ((سكاها ))و پارتها و برخی آن را به نژاد كردها نسبت داه اند. مورخان عرب بعد از اسلام در كتابهاي خود سنگسر را ((راس الكلب)) نام برده اند. ابن اثير اولين مرتبه سنگسر را ((سگسر)) خوانده وآن را ((راس الكلب)) نوشته است.

تا قبل از پیروزی انقلاب اسلامی در مهدي شهر فرقه های مذهبي متعددی فعالیت داشته كه مهمترين آنها شيعيان مي باشند. وجود فرق مختلف مذهبی در مقاطعي از تاريخ شهر موجب تنشهائی گردیده که بعلت وجود فرقه ضاله بهائیت آنان سعي داشتند كه اين شهر را به عنوان پايگاه ههاي مهم خود قلمداد كنند به همين علت اكثريت ساكنين شهر (شيعيان) كه با اين انتساب مخالف بودند از قبل از پيروزي انقلاب اسلامي خواستار تغيير نام شهر از سنگسر به مهدي شهر شدند که به موجب تصويب نامه شماره 2557مورخ 28/11/58 شوراي انقلاب اسلامي اين تغيير نام صورت گرفت.

قرارگيري مهدي شهر در دره ووجود ارتفاعات در حاشیه آن باعث رشد شهر حول محدوده مركزي خود و توسعه بصورت لكه اي شده است بطوریکه تا دهه 1350محلاتی نظیر زيارت و طالب آباد با فاصله کمتر از 500 متري از شهر ، ولي بصورت مكان هاي جمعيتي مستقل از شهر به حيات خود ادامه مي داده اند. در طي سالهاي منتهي به سال 1355چندين طرح احداث واحدهاي صنعتي در مهدي شهر آغاز گرديد كه تاسال 1357قسمتي از آنها به اجرا در آمده است. تا سال 1355 گرايش توسعه وگسترش عمدتا به سمت غرب هسته اوليه شهر بوده است. ولي پس از احداث واحدهاي توليدي و افزايش جمعيت ناشي جابجايي هاي جمعيتي پس از انقلاب اسلامي (به همراه حذف سياست كنترل جمعيت) مناطق حاشيه اي طالب آباد در جنوب مهديشهر به عنوان مركز صنايع انتخاب گرديد و چندين واحد صنعتي استقرار يافت و توسعه شهر از سمت جنوب به طرف محله طالب آباد كشيده شد و منجر به پیدایش شهرکهای شهدا و فاطمیه گردید. در سالهای اخیر در بخشی از اراضی شمالشرق نیز شهرکهای نوساز انقلاب، لاله و گلها شکل گرفته و دارای تراکم مسکونی بالائی می باشد. در سالهای اخیر همراه با نوسازي بخشهائي از بافت فرسوده و قديمي شهر ، ساخت وسازها با تراکم بیشتر در محدوده مرکزی شهر شکل گرفته است. مهمترین دلایل توسعه شهر در سالهای اخیر عبارتند از :