

بیکاری در اقتصاد به فردی گفته میشود که در سن کار(۱۵ تا ۶۵ سال)و جویای کار باشد اما شغل یا منبع درآمدی پیدا نکند.کودکان و افراد مسن از آن جهت که قادر به انجام کار نیستند؛ جزو حمعیت فعال به حساب نمیآیند.زنان خانهدار و دانشجویان نیز اگر جویای کار نباشند؛جزو جمعیت فعال شمرده نمیشوند. جمعیت بیکار به تعداد افراد بیکار گفته میشود. بیکار از منظر مرکز آمار ایران، فردی بالای ۱۰ سال است که در هفتهی قبل از آمارگیری فاقد کار باشد، و در آن هفته یا بعد از آن آمادهی کار باشد و در آن هفته و سه هفته قبل از آن در جستجوی کار باشد. همچنین افرادی که به دلیل آغاز به کار در هفتهی آینده یا انتظار بازگشت به شغل قبلی جویای کار نیستند، بیکار محسوب میشوند. کار و شغل مناسب معمولاً برای فرد و خانواده او اهمیّت اقتصادی،اجتماعی و روانی به دنبال دارد.در بین جوانان هر جامعه ای،داشتن شغل مناسب همواره نشانه رشد آنها و عبورشان از دوران کودکی و ورود آنها به مرحله ی بزرگسالی است.شاید بتوان گفت از جمله هنجارهای مشترک در همه ی جوامع بشری که در تعریف رشد و تعالی جوانان به کار می رود،داشتن شغل مناسب است.همچنین جایگاه و منزلتی که فرد در جامعه به دست می آورد هم مستقیماً در رابطه با نقش های او در اجتماع تعریف می شود که مهمترین آنها نقش شغلی اوست.به علاوه میزان اعتماد به نفس فرد در بسیاری از موارد در رابطه با میزان موفقیت او در شغل و چگونگی مناسبت شغل او با سایر ویژگیهای او برقرار می گردد.
افزایش جمعیت و کمبود تقاضای نیروی کار،اتوماسیون، مهمترین علل بیکاری هستند. یک عامل مهم بیکاری،افزایش رقابت بینالمللی در صنایعی است که پیشرفت روزافزون غرب بر پایه آن بنیاد نهاده شده بود.
علل اساسي بيكاري بر طبق تئوريهاي ارائه شده عبارتنداز :
1- ازدياد جمعيت.2- كاهش سرمايه گذاري. 3- اتوماسيون يا ماشيني شدن. 4- عدم تناسب بين تكامل نيروهاي توليد و شكل بكارگيري آنها .5- عدم رشد نيروهاي توليد در كشاروزي. مسئله بيكاري فقط مربوط بهشكروهاي جهان سوم و در حال توسعه نمي شود بلكه كشورهاي صنعتي پيشرفته نيز، از اين مشكل رنج مي برند.
در ايران نيز، به علت تركيب سني جوان جمعيت ، بيش از نيمي از جمعيت بيكار را در سالهاي 1355-1335 ،جوانان تشكيل مي دهند(زير 24 سال) به طور كلي علل بيكاري درايران عبارتند از :
1-از بين رفتن بخش كشاورزي سنتي و عدمن جايگزيني ان با سيستم نوين. 2- رشد ناهماهنگ شهر و روستا.
3- ماهيت رشد صنعت درايران (عدم رشد صنايع مادر) .4- علل بيكاري بعداز انقلاب كه شامل الف- وقفه در كارخانجات ب- ركود عمليات ساختمان ج- مهاجرين مناطق جنگ زده د- وجود آوارگان افغاني.