

مفهوم و معنی آزادی اجتماع به ویژه هنگامی که آزادی در مفهوم حق (حق- آزادی) مور توجه قرار میگیرد آن است که هر کس حق تشکیل اجتماع و پیوستن به اجتماعی را دارد و هیچ کس را نمیتوان برای پیوستن به اجتماعی مجبور نمود. به این ترتیب حق شکل دهی و ایجاد اجتماع یک جزء ذاتی و بخش لاینفک این حق به شمار میآید. بنابراین وقتی انسانی قصد پیوستن به اجتماعی را دارد و کسی مانع او در پیوستن به آن اجتماع نمیشود و میتواند قصدش را عملی سازد و به همین ترتیب وقتی کسی قصد ملحق شدن به اجتماعی را ندارد و مجبور به پیوستن به آن نمیشود در اینجا میتوان ادعا نمود که حق آزادی اجتماعی افراد رعایت میشود و این آزادی در آن جامعه برقرار است.ماهیت این حق (حق آزادی اجتماع)، آزادی اجتماع و پیوستن و ملحق شدن و مشارکت است. بنابراین چنین حقی یک حق فردی است نه حقی جمعی و گروهی هر چند در اعمال و اجرای چنین حقی، افراد متعددی میتوانند با یکدیگر مشارکت نمایند و گروهی را تشکیل دهند ولی با این حال چنین امری بهرهمندی آن افراد از این حق را تحت الشعاع قرار نمیدهد. ذکر یک نکته در این قسمت ضروری به نظر میرسد و آن این که مراد از آزادی اجتماع، حق آزادی اجتماع مسالمت آمیز است و این حق شامل اجتماعاتی با اهداف خشونت آمیز و غیرمسالمت آمیز نمیشود.
آزادی اجتماع یا حق آزادی اجتماع از جمله مهمترین حقوق بشر نسل اول به شمار میآید. که به طور گستردهای در سطح بین المللی، منطقهای و ملی در اسناد مختلف حقوق بشری در زمره حقوق مدنی و سیاسی به رسمیت شناخته شده است. این آزادی افراد را قادر میسازد تا با یکدیگر تجمع نموده و به طور جمعی مصالح و منافع مشترکشان را بیان نموده یا ارتقاء ببخشند و از آنها دفاع نمایند. چنین تجمعی میتواند به منظور پیگیری یا دستیابی به هدف مشترکی اعم از مسایل و موضوعات سیاسی، مذهبی، اعتقادی، اقتصادی، شغلی، اجتماعی ورزشی، فرهنگی یا حرفهای باشد. ابعاد گوناگون این حق طی مباحث زیر مطرح میگردد.