موتور جستجوی پیشرفته مقالات و تحقیقات و ...

تحویل در محیط ورد : word
عنوان :

عنوان سفارش :
تعداد صفحه :
قیمت :
تومان
  • فهرست مطالب
  • چکیده
  • 1- مقدمه
  • 2- تاريخ دعا

    3- مفاهیم لغوی و اصطلاحی دعا

    4- اهمیت و فضیلت دعا در اسلام

    5-دعا و شرایط آن

    6-آداب و شرایط دعا

  • 1-6- ایمان به عظمت و قدرت خداوند
  • 2-6- توجّه قلبی
  • 3-6- شناختن خیر و شر
  • 4-6- مشروع بودن خواسته
  • 5-6- رعایت زمان دعا
  • 6-6- تأثیر مکان در اجابت دعا

    7-6- موانع اجابت

    7- آثار تربیتی دعا

  • 8- چگونگی حقيقت دعا چيست؟
  • 9- نتیجه گیری
  • 10- منابع
  • 1- مقدمه
  • انسان در مسیر زندگی خود همواره با دعا و نیایش مأنوس و رفیق بوده است. نیاز بشر به دعا آن چنان گسترده است که اختصاص به مؤمنان نداشته و در طول تاریخ، کافران نیز به دعا و نیایش رو آورده اند؛ لکن آنان در اثر گمراهی، از این یار دیرینه و مؤثر در غیر جایگاه اصلی و حقیقی آن استفاده کرده اند. آنها به جای اعتقاد به خدای یگانه و جست وجوی رفع حاجت از او، به غیر او رو آوردند؛ قرآن کریم می فرماید:و ما دعاء الکافرین الاّ فی ضلال(سوره رعد ، آیه 14.)

    « دعای کافران که غیر خدا را می خوانند، در گمراهی است و به جایی نمی رسد.»

    یکی از خدمات بزرگ اسلام، به بشریت این است که فرزندان آدم را از این انحراف بازداشته و آنان را در مسیر صحیح و شایسته هدایت کرده است.«دعا» به معنای خواستن و طلبیدن است. اصطلاحا: «الدّعاء الرغبة الی اللّه...»؛( قاموس المحیط؛ ج 4، ص 329) یعنی دعا همان میل و توجه به سوی خداست و به وسیله آن موجودی از خداوند چیزی را درخواست می کند.دلیل اصلی رو آوردن به دعا و راز و نیاز با معبود توانا همانا نیازهای مادی و معنوی انسان است. از آن جایی که آگاهی ما و تواناییهای ما بسیار کم تر از نیازهاست، لذا نیاز به دعا و خواستن از توانای بی منتها امری ضروری است. مولایمان می فرماید:«ما المبتلی الذی قد اشتد به البلاء بأحوج إلی الدعاء من المعافی الذی لا یأمن البلاء!»( نهج البلاغه، حکمت 302)

    «آن کس که به شدت گرفتار دردی است نیازش به دعا بیش تر از تندرستی که از بلا در امان است نمی باشد.»

  • 2- تاريخ دعا
  • تاريخ دعا به پيدايش انسان و هبوط آدم(ع) باز مي گردد . احساس نياز، خواستن و ناتواني از درون و برون همواره با انسان بوده و همين احساس از اولين احساسات و ادراكات آدمي بوده است، بنابراين انسان از آغاز پناه بردن به قدرتي لايزال را براي آرامش و بقا ي خود ضروري مي ديده است . از همين رو تاريخ بشريت هرگز از توجه به مبد أ عالم و دعا به درگاه او خالي نبوده است . آيات قرآ ني و روايات برخي دعاهاي حضرت آدم و حوا را بعد از هبوط بيان مي كنند هم چنين از ساير انبياي الهي و امت هاي آنان دعاهاي فراواني در آيات و روايات نقل شده است . همين دعا و نيايش ها سرآغاز فصلي خاص در فرهنگ و حيات بشريت بوده است .تاريخ دعا دليل روشني است بر اين كه زبان دعا جزو لاينفك حيات انساني است، حتي اگر انسان غرق در كفر و بت پرستي باشد، باز زبان دعا در مقطعي از زندگي وي زبان به بيان مي گشايد.( فعال عراقي، 1378: 125).

  • 3- مفاهیم لغوی و اصطلاحی دعا
  • اصطلاح مردم، واژه دعا به حاجت خواهی از خدای متعال گفته می شود. در اصطلاح قرآن نیز بیشتر به معنای خواستن و خواندن به کار می رود و این معنا از دعا، در آیات بسیاری سفارش شده است. از بررسی موارد مختلف دعا در آیات قرآن، چنین معلوم می شود که مضمون مجموعه دعاها دو قسم است: بخشی از آنها به مدح و تعظیم و تنزیه خداوند می پردازد و بخشی دیگر، به درخواست نیازها، اعم از آمرزش گناهان و جبران خطاها و کوتاهی و برخوردار شدن از نعمت های دنیوی و اخروی. در قسم اوّل به وسیله دعا، قلب و روح آدمی پیوند نزدیک با خدا پیدا می کند و همانند قطره ای که به اقیانوس بی پایان بپیوندد، از راه اتصال با آن مبدأ بزرگ، قدرت شگفتی می یابد. قسم دوم از دعا، در مورد نارسایی های قدرت ماست. مفهوم واقعی این قبیل از دعاها، درخواست فراهم شدن اسباب و عواملی است که از دایره قدرت انسان بیرون باشد، آن هم از کسی که قدرتی بی پایان دارد و هر امری برای او آسان است.

  • 4- اهمیت و فضیلت دعا در اسلام
  • در قرآن کریم، به اهمیّت و مطلوبیت نیایش توجّه ویژه شده و در مورد دعا کردن سفارش و توصیه های مؤکد انجام گرفته است. در این جا به برخی از آیات در این زمینه اشاره می کنیم:

    ادعوا ربّکم تضرُّعا و خفیة انّه لا یحب المعتدین (سوره اعراف ، آیه 5 5)

    «پروردگار خود را [آشکارا] از روی تضرّع، و در پنهانی بخوانید! و از [تجاوز دست بردارید] که او متجاوزین را دوست نمی دارد!»

    وَ اِذا سَألَکَ عِبادِی عَنّی فِأنِّی قَریب اُجیبُ دَعْوَةِ الدّاعِ اِذا دَعانِ(سوره بقره ، آیه 186)

    «و هنگامی که بندگان من، از تو درباره من سؤال کنند، [بگو] من نزدیکم! دعای دعا کننده را، به هنگامی که مرا می خواند، پاسخ می گویم!...»

    این آیات که امر به دعا می کند، همه نشان دهنده اهمیت دعا در اسلام است.در روایات نیز به اهمیت و فضیلت دعا توجه ویژه شده است که به برخی از آنها اشاره می کنیم:

    از رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله) نقل شده است: «الدّعا مُخّ العباده» (وسائل الشیعه، ج 4: 6 )؛ «دعا مغز عبادت است.»

    از امیر المؤمنین، وی از رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله) نقل فرموده:

    «الدُّعاءُ سَلاحُ الْمُؤمِنِ وَ عَمُودُ الدّینِ، وَ نُورُ السَّمواتِ وَ الأرْضِ»( کلینی، ج 2 : 8).

    «دعا اسلحه و ابزار مؤمن است و [نیز] پایه دین و نور آسمان و زمین است.»

    همچنین امام باقر (علیه السلام) فرموده است:

    ما مِنْ شَی ءٍ اَفْضَلُ عِنْدَ اللّهِ عَزّوَجَلَّ مِنْ اَنْ یُسألً وَ یُطْلَبً مِمّا عِنْدَهُ(وسائل الشیعه، پیشین: ص 8)

    «در نزد خداوند هیچ چیز بهتر از این نیست که از او سؤال شود و از آنچه نزد او است درخواست گردد.»

    بدین ترتیب، ارزش و اهمیت دعا در فرهنگ اسلامی، مسلّم بوده و جای تردیدی در آن نیست و تأکید فراوان آیات و روایات نشان دهنده جایگاه ویژه دعا در اسلام است.

  • 5-دعا و شرایط آن
  • نیایش، برقراری ارتباط معنوی و توجّه روح به ذات اقدس یگانه است. دعا، باعث تقویت ارتباط مستمر و مأنوس شدن با مبدأ هستی بخش است که تمام شئون زندگی وابسته به فیض و عنایت اوست. خواستن از او، سبب افزایش شناخت به عظمت مقام حسنای اوست تا هر چه بیش تر حجاب و گرد و غبار از دل برداشته شده و معبود محبوب را از نزدیک مشاهده کند، صفات جمال و جلال او را بهتر و روشن تر در یافته و آثار معرفت را در خود احساس نماید.دعا، نشانه انس و الفت روح و جان با ذات یکتاست و موجب حصول آرامش و سکون نفس است، مانند مشتاقی که دوست خود را یافته، از دیدارش خوشحال و از گفتارش لذّت می برد؛ نیازها و مشکلات خود را با او در میان گذارده و پرده از رازها برداشته و آرزوهایش را بازگو می کند.آری! این گونه تماس مهربانانه، روح و روان آدمیان را متأثر ساخته و تأثیر ژرف می بخشد در دعاها به کلماتی می رسیم که دعا کننده، گویا عزیزترین و مهربان ترین دوست خود را دیده، با او سخن می گوید، همانند:

    «یا شفیق، یا رفیق، یا رُکنی الوثیق، یا جاری اللصیق...»( سوره طلاق ،آیه 4).

    «ای مهرورزم! ای دوست و رفیقم! ای پشتیبان مورد اعتمادم! ای همسایه وابسته به روحم!...».

    دعا همچون سایر عبادات آداب و شرایط ویژه دارد که در صورت انجام و رعایت آنها، نتیجه بهتر و مطلوب تری به دست می آید. در این جا به برخی از آن آداب و شرایط اشاره می کنیم:

  • -آداب و شرایط دعا
  • 1-6- ایمان به عظمت و قدرت خداوند:
  • دعا کننده باید با تمام وجود متوجّه قدرت خداوند باشد و باور راسخ داشته باشد که او قادر و توانا بر همه ممکنات است و از غیر او دل کنده و امیدی به دیگران نداشته باشد. در قرآن کریم می خوانیم:

    و من یتوکل علی اللّه فهو حسبه (سوره بقره ، آیه 186).

    «و هر کس به خدا توکّل کند، امرش را کفایت می کند.»

    دعا آن گاه به اجابت می رسد که همراه با ایمان باشد: فَلْیُؤمِنُوا بِی.( سوره غافر ، آیه 14).

  • 2-6- توجّه قلبی:
  • داعی، باید با توجه کامل و از دل و جان خداوند را بخواند و خواسته خود را با او در میان بگذارد. دعا و درخواست باید خالصانه باشد.امام امیرالمؤمنین (علیه السلام) می فرماید:

    لا یَقْبَلُ اللّهُ عَزَّوَجَلَّ دُعاءَ قَلْبٍ لاهٍ (وسائل الشیعه، ابواب دعا، ج 4: 1106).«خداوند بزرگ، دعای دلی را که غافل و مشغول باشد نمی پذیرد».

    یا در قرآن کریم می خوانیم: ...وَ یَدْعُونَنا رَغَبا وَ رَهَبا وَ کانُوا لَنا خاشِعینَ (سوره انبیاء ، آیه 90).

    «و با حالت امید و ترس، ما را می خواندند و برای ما خاشع بودند.»

    اجابت دعا بستگی به حالت دعا کننده دارد و چنان چه با قلب نورانی و توجّه کامل نباشد، احتمال قبولی دور می نماید.

  • 3-6- شناختن خیر و شر:
  • دعا کننده باید راه نجات را از راه هلاکت بشناسد تا از خداوند امری را که موجب هلاکت اوست، در حالی که او می پندارد، به نفع و به صلاح او است طلب نکند؛ چنان که خداوند می فرماید: وَ یَدْعُ الاِنْسانُ بِالشَرِّ دُعاءَهُ بِالْخَیْرِ وَ کانَ الانْسانُ عَجُولاً (سوره اسراء ، آیه 11).

    انسان [بر اثر شتاب زدگی]، بدیها را طلب می کند آن گونه که نیکیها را می طلبد؛ و انسان، همیشه عجول بوده است [و نمی داند آن چه را از خداوند می خواهد، برای او شرّ است نه خیر.]

    یکی از شرایط دعا، شناختن امر خیر از غیر آن است و چنان چه، این شرط مراعات نشود، دعا مستجاب نخواهد شد و از آن جایی که خداوند ارحم الراحمین است، امر «شرّ» را نیز برای او اجابت نخواهد کرد. از این رو اگر خواسته ای از خدا داشته باشیم و خیر و شر آن را ندانیم، باید از خدا بخواهیم که هر طور خیر و مصلحت ما می داند عمل کند.

  • 4-6- مشروع بودن خواسته:
  • باید تأمل کنیم که آنچه را از خداوند می خواهیم، مشروع یا راجح باشد، نیز پس از مشروع بودن خواسته، باید برای جهت مشروع خواسته شود. صاحب مصباح الشریعه، در این باره می نویسد:

    «... چنانچه شرایط دعا را رعایت نکنیم، امید به اجابت دعا نیست؛ زیرا خداوند متعال، از نیت و اراده درونی ما آگاه است و می داند که ما، قابلیت افاضه را نداریم و با نبود شرط، وجود مشروط معقول نیست.»( عبدالرزاق گیلانی،1387: 127).چنانچه، کسی از خداوند توسعه در رزق را بخواهد تا در کارهای خلاف مصرف کند، اجابت نخواهد شد.

  • 5-6- رعایت زمان دعا
  • هر چند درهای رحمت الهی، همواره به طرف بندگانی که صادقانه و خاشعانه او را می خوانند، باز است و خداوند به آنها وعده پاسخ داده است، امّا امامان معصوم (علیهم السلام) به برخی از زمانها، عنایت بیش تری دارند و احتمال استجابت را در این مواقع خاص، بیش تر دانسته اند. این زمانهای خاص از قرار ذیل است:

    الف) در طول سال، روز عرفه مناسب ترین روز برای دعاست، چنان که در روایت آمده است که حضرت حق، در آن روز به ملائکه دستور می دهد که بندگانی که از اطراف جهان برای بندگی و اطاعت من آمده اند، خواست و حاجت آنان چیست؟ ملائکه جواب می دهند: خواسته و حاجت آنان نیست جز آمرزش گناهان. خداوند می فرماید: شما شاهد باشید که گناهان بندگانم را بخشیدم؛( عبدالرزاق گیلانی؛ 1387: 128 و مکارم،1381: 285).

    ب) در میان ماهها، ماه مبارک رمضان و مخصوصا شب قدر که در کتب ادعیه دعا در آن بسیار تأکید و سفارش شده است

    ج) در میان روزهای هفته، روز جمعه: امام باقر (علیه السلام) می فرماید:

    «اِنَّ اللّهَ تَعالی یُنادِی کُلَّ لَیْلَةِ جُمُعَةٍ مِنْ فَوْقِ عَرْشِهِ مِنْ اَوّلِ اللَّیْلِ اِلی آخره اِلاّ عَبْدَ مُؤمِن یَدْعُونی لِدینِهِ وَ دُنْیاهُ قَبْلَ طُلُوعِ الْفَجْرِ فَاُحیبُهُ، اِلاّ عَبْدَ مُؤْمِنٍ یَتُوبُ اِلَیَّ مِنْ ذُنُوبِهِ قَبْلَ طُلوعِ الْفَجْرِ فَاَتُوبَ اِلَیْهِ...» (فیض کاشانی: 125).

    «خداوند بزرگ در هر شب جمعه از اول تا آخر شب از بلندای عرش ندا می دهد که آیا بنده مؤمنی نیست که امشب مرا برای دین و دنیای خود بخواند، تا او را اجابت کنم؟ آیا بنده مؤمنی نیست که تا پیش از طلوع فجر، خواهان توبه شود، تا توبه او را بپذیرم؟...».

    د) آخر شب مناسب ترین زمان دعا است: در قرآن کریم آمده است: و بالاسحارهم یستغفرون .( (سوره ذاریات ، آیه 18).[در مورد صفت متقین] می فرماید: در سحرگاهان استغفار می کردند».

  • مجری کارهای پژوهشی عمومی، علمی پژوهشی و مروری
  • کارهای آماری و تجزیه و تحلیل داده
  • تحلیل کمی و کیفی
  • انجام کلیه خدمات نگارش، ترجمه تخصصی ، ویرایش مقاله ها و پایان نامه ها
  • انجام رفرنس نویسی استاندارد با نرم افزار EndNote
  • آماده سازی پاورپوینت مربوط به ارائه در جلسات و همایشها
  • Tel : 09385735506 - 09118370377
    Email : tahghighnet@yahoo.com
    Telegram : @tahghighnet
    Instagram : tahghighnetinsta
    www.tahghigh.net
    2024 - 2007