تفاوت¬های بین میانجی¬گری و سازش

اختلافات بین المللی معمولاً به دو طریق سیاسی و حقوقی حل و فصل می‌شود.به دلیل اجتناب¬ناپذیر بودن وجود اختلافات در بین تابعان حقوق بین¬الملل، برای حل و فصل این اختلافات تلاش¬هایی از سوی حقوق¬دانان صورت گرفته است و یک تلاش تاریخی در کشیدن نوعی خط مرز بین اختلافات سیاسی و حقوقی وجود داشته است.اختلافات بین¬المللی را از نظر سنتی به اختلافات حقوقی و اختلافات سیاسی تقسیم می¬کنند؛ در صورتی که بین دو یا چند موضوع یا تابع حقوق بین-الملل در زمینه¬ي مسائل حقوقی (از قبیل تطابق و اجرا و تفسیر یک حق موجود)تضاد به وجود آید و در نتیجه اختلاف بروز کند، آن اختلاف را حقوقی گویند.این نوع اختلافات معمولا به موجب مقررات حقوق بین¬الملل حل و فصل می¬گردد و راه مسالمت¬آمیز حل و فصل اختلافات حقوقی بین¬المللی از طریق داوری بین¬المللی و دادگستری بین¬المللی است.اختلافات سیاسی را به¬عنوان اختلافات غیر قابل رسیدگی در دادگاه و اختلافات حقوقی را قابل رسیدگی در دادگاه می¬دانند.

اما در صورتی که تضاد منافع میان تابعان حقوق بین¬الملل در مورد تغییر یا اصلاح حق موجود یا ایجاد وضعیت حقوقی جدید، موجب پیدایش اختلافی گردد آن¬را اختلاف سیاسی گویند.به عبارت دیگر چنانچه نتوان ماهیتا برای اختلافات راه حلی بر اساس قواعد حقوقی یافت، این اختلافات، سیاسی تلقی می‌‍شوند و برای حل و فصل آنها از ابزارهاي (شیوه¬های)دیپلماتیک یا روش‌های غیرحقوقی استفاده می¬کنند. عمده¬ترین ابزارهای دیپلماتیک برای حل و فصل اختلافات بین¬المللی عبارتنداز:مذاکره، پایمردی (مساعی جمیله)، میانجی¬گری، تحقیق و سازش.

این روش اقدامی است كه به منظور نزدیك كردن مواضع اختلاف و از طریق ارائه پیشنهادات لازم توسط كمسیون سازش صورت می‌گیرد. سازش یا آشتی در فصل اول (سند عمومی داوری1928) به عنوان یك قاعده بین‌المللی پذیرفته شده است. سازش از طریق كمسیون‌هایی صورت می‌گیرد كه معمولاً از 3 یا 5 عضو مورد اعتماد طرفین تشكیل شده‌اند. كمسیون سازش می‌تواند قبل یا بعد از اختلافات تشكیل شود.هرگاه كشورها پیش از وقوع اختلاف، ضمن موافقتنامه‌ای رضایت خود را مبنی بر رجوع به كمسیون سازش اعلام نمایند، به این امر سازش اجباری گفته می‌شود.

سازش یکی از روش¬های نسبتا جدید برای حل اختلافات بین¬المللی است؛ ولی مصلحان در آن دارای اختیارات مهمتر و بیشتری هستند. طریقه¬ي استفاده از این روش توسط معاهده تنظیم می¬شود بدین نحو که گاهی کشورهای امضاکننده‌ي یک معاهده از قبل متعهد و ملتزم می¬شوند که چنانچه در آینده اختلافی بین آنها به¬وجود آمد، آن¬را از طریق کمیسیون سازش حل و فصل نمایند. بنابراین، در صورت ایجاد اختلاف بین طرفین معاهده به محض این¬که یکی از کشورهای در حال اختلاف تشکیل کمیسیون را تقاضا کند، کمیسیون تشکیل و رسیدگی به اختلافات آغاز می¬شود.