

غَلات در واقع گونهای از خانواده گندمیان (گرامینه ها) هستند که گیاهان علفی تک لپهای بوده و دانههای ریز آنها، مصرف خوراکی دارد. غلات گیاهانی یک ساله هستند، یعنی چرخهٔ زندگی خود را در یک فصل زراعی به پایان میرسانند.گونههای سردسیری غلات (گندم، جو و چاودار) در فصل پاییز و اوایل بهار کشت شده و در اواسط تا اواخر تابستان هم برداشت میشوند. گونههای گرمسیری غلات (برنج، ذرت، ذرت خوشهای و ارزن) نیز با توجه به شرایط آب و هوایی در اواخر بهار یا اوایل تابستان کشت شده و اواخر تابستان یا اوایل پاییز هم برداشت میشوند.
انواع غلات:گندم: به آب و هوای خنک در فصل رشد، آب و هوای گرم و خشک در فصل برداشت نیاز دارد.برنج: آبیاری و بارندگی در کشت این گیاه ضروری است. میانگین دما در ۴ تا ۶ ماه از فصل زراعی باید ۲۱ درجه سانتی گراد یا بالاتر باشد.ذرت: به آب و هوای گرم با رطوبت کافی نیازمند است. این گیاه معمولاً در آمریکای شمالی و جنوبی و همچنین آفریقا کشت میشود.جو: به آب و هوای خنک در فصل رشد نیاز دارد. جو مطمئنترین غلات در شرایط شوری خاک، خشکی یا سرمای زمستان است. جو در زمینهایی که گندم قادر به رشد در آنها نیست هم پرورش مییابد.ارزن: از پر محصولترین غلات در شرایط خشک است و در خاکهای غیر حاصلخیز هم رشد میکند. این ماده در آسیا و آفریقا، ماده غذایی مهمی برای انسان و دام میباشد.جو دوسر: پیشترها خوراک اصلی مردم اسکاتلند بشمار میآمد. در سراسر دنیا از این ماده غذایی به عنوان خوراک دام هم استفاده مینمودند.چاودار یا گندم سیاه: از سازگارترین غلات نسبت به شرایط سخت آب و هوایی است. در آب و هوای سرد کشت میشود.
سلامت و بهبود رشد غلات در درجه اول مورد توجه کسانی است که به کاشت غلات ، تهیه و توزیع فرآوردههای غلات اشتغال دارند. میزان رشد و باروری غلات به فراهم بودن آب و مواد غذایی در خاک و تامین محدودههایی از شرایط مناسب جوی مانند حرارت ، رطوبت و نور بستگی دارد. هر عاملی که سلامت غلات را به مخاطره اندازد، ممکن است در میزان رشد و باروری آنها تاثیر منفی داشته باشد و از ارزش آنها و فرآوردههایشان بکاهد. بیمارگرهای غلات ، شرایط جوی نامناسب ، علفهای هرز و آفات گوناگون عمدهترین عوامل تقلیل محصول و یا نابودی غلات به شمار میروند.
دانه غلات که کاریوپس یا گندمه نام دارد، منبع خوبی برای تغذیه انسان میباشد. میزان پروتئین برنج از گندم کمتر است. میزان ویتامینهای ضروری (از جمله تیامین) برنج صیقل داده شده هم از برنج قهوهای کمتر میباشد، چون سبوس خود دارای ویتامینهای گوناگونی است که در مرحله صیقل دهی از برنج جدا میگردد.البته به خاطر داشته باشید که با وجود همه موادی که ذکر شد، غلات غذای کاملی بشمار نمیآیند. مصرف این مواد به تنهایی نمیتواند یک رژیم غذایی متعادل و کامل محسوب گردد. میزان پروتئین و در واقع اسیدهای آمینه غلات و همچنین ویتامین موجود در آنها محدود است. برای این که یک فرد بالغ بتواند ۶۵ تا ۸۰ گرم پروتئین مورد نیاز خود را تنها از طریق غلات تأمین کند، باید مقدار بسیار زیادی از این دسته مواد بخورد که در عوض، به دلیل این که غلات حاوی هیدرات کربن هستند، فرد ممکن است چاق شود. بسیاری از پروتئینهای گیاهی به همین دلیل که اسیدهای آمینه کافی ندارند نمیتوانند به تنهایی در رژیم غذایی افراد مورد استفاده قرار گیرند، بلکه در کنار آنها باید از پروتئینهای حیوانی و سبزیجات و حبوبات هم استفاده نمود. البته پروتئینهای حیوانی که از انواع حیوانات تأمین میشوند، خود متکی بر منابع گیاهی و از جمله غلات هستند. چون اغلب از انواع گیاهان و غلات، به عنوان خوراک دام استفاده میشود.امروزه مهندسین ژنتیک سعی میکنند تا با اصلاح نباتات، غلاتی با پروتئینهایی که اسیدهای آمینه ضروری بیشتری داشته باشند، تولید نمایند. مقدار دو اسید آمینه ضروری به نامهای لیسین و ایزولوسین در غلات کم است و تمام متخصصین اصلاح نباتات تلاش میکنند غلاتی که میزان بیشتری از این دو نوع اسید آمینه داشته باشند را تولید نمایند.غلات بیشترین شکل انرژی خود را به صورت نشاسته عرضه میکنند. استفاده از دانه کامل غلات، منبع خوبی برای فیبر گیاهی و اسیدهای چرب ضروری میباشد. از برنج به صورت پخته یا آرد برنج استفاده میشود. معمولاً غلات را برای استفاده تبدیل به آرد میکنند. گندم یکی از این غلات است که بیشتر آرد آن به کار میرود. از انواع غلات آرد شده در تهیه نان، پاستا، دسر، پیراشکی، کلوچه و... استفاده میکنند. البته آرد را گاهی از سیب زمینی، شاه بلوط، حبوبات و... هم تهیه میکنند.در بسیاری از کشورهای آسیایی و آفریقایی، بیش از ۸۰ درصد غذای مردم از غلات تأمین میگردد. سهم غلات در غذای مردمان اروپایی ۴۵ تا ۵۵ درصد بوده و در ایالات متحده آمریکا تقریباً ۲۰ تا ۳۰ درصد میباشد.امروزه نزدیک به ۷۰ درصد سطح زیر کشت یک میلیارد هکتاری جهان را غلات اشغال نموده اند. تقریباً نیمی از کل نیازهای غذایی انسان به ویژه در آسیا به طور مستقیم از غلات تأمین میگردد.همچنین تولید غلات در مقایسه با دیگر فراوردههای غذایی از جمله گوشت، تخم مرغ، شیر و... بسیار بیشتر است. تولید سالانه غلات در جهان، بیش از یک میلیارد و هفتصد میلیون تن میباشد. گندم، برنج و ذرت سه محصول مهم هستند که هر کدام تقریباً یک چهارم تولید سالانه غلات را تشکیل میدهند.برنج، غذای عمده و روزمره مردم نواحی گرم و مرطوب است. این غله معمولاً در زمینهایی تولید میشود که بتوان آنها را در برخی فصول سال غرقاب یا گل- آب نمود. گندم به عنوان غلهای سازگار، عمدتاً در زمینهای چمن طبیعی و همچنین در مناطقی که آب و هوا برای کشت ذرت مناسب نیست، به عمل میآید. گندم از غلاتی است که در نواحی سرد هم کشت میشود. این غله در سراسر جهان در فصول مختلفی کشت میشود، به طوریکه در هر ماه از سال، گندم در یکی از نقاط جهان در حال برداشت میباشد. ذرت هم به عنوان یک گیاه گرمسیری، در مناطقی که رطوبت و حرارت کافی در فصل زراعت فراهم باشد، رشد مینماید.با توجه به اهمیت غلات در زندگی انسان ، شناسایی بیماریها و آفاتی که غلات را تهدید می کنند و راههای درمان و جلوگیری از بروز این بیماریها بسیار مهم است.
از روش مطالعه ای کتابخانه ای استفاده شده است و با استفاده از کتابها و مقالات مرتبط با موضوع و نیز منابع لاتین.
گندم در تمام مراحل رشد مورد حمله بیماری های متعددی قرار می گیرد. حدود 20% کاهش راندمان در اثر بیماری های گندم گزارش شده است.
بیماری لکه نواری باکتریایی Xanthomonas campestris pv. translucens
این بیماری علاوه بر گندم، به یولاف، چاودار و ... حمله میکند.
علائم بیماری: رگه های قهوه ای سیاه تا سوخته و نکروز روی پوشه ها و برگ ها و قاعده ریشک ها سیاه میشوند. در ساقه نیز رگه طولی تیره دیده میشود. قاعده دانه چروکیده میشود. در آب و هوای مرطوب رشد زیاد باکتری بصورت قطره های لزج روی بافت گیاه دیده میشود، که خشک شده و فلس مانند و شکننده میشود.این باکتری میله ای، گرم منفی، هوازی که روی محیط کشت زردرنگ است.
سیکل بیماری:بیماری بذرزاد است و در بقایای گیاهی خاک وجود دارد. از طریق زخم ها و روزنه های یک گیاه به گندم حمله و ایجاد بیماری میکند. باکتری از طریق ترشحات باران (Splash)، آبیاری بارانی، تماس گیاهی و شته ها منتشر میشود.
کنترل:1. بذر عاری از باکتری 2. اجتناب از آبیاری بارانی 3. استفاده از رقم گیاهی مقاوم.