ـ حسابداري صنعتي حوزه اي از حسابداري است كه به چگونگي محاسبه قيمت تمام شده محصول جهت اندازه گيري موجوديتها و تعيين سود دوره و كنترل هزينه ها و ساير موارد تاكيد دارد.
حسابداري صنعتي طي يك فرايند هزينه ها را شناسايي، اندازه گيري، طبقه بندي، تلخيص و جمع آوري نموده كه اصطلاحا به اين فرايند هزينه يابي اطلاق مي شود.
ـ همچنين حسابداري صنعتي سيستمي است كه اطلاعات بوجود آمده تواماُ در سيستم حسابداري مالي و حسابداري مديريت مورد استفاده قرار مي گيرد، در حسابداري مالي هنگام تهيه صورتهاي مالي اطلاعات حسابداري صنعتي تحت عنوان موجودي كالاي پايان دوره مورد استفاده قرار مي گيرد، همچنين در سيستم حسابداري مديريت اين اطلاعات در برنامه ريزي، كنترل و تصميم گيريها مورد بهره برداري قرار مي گيرد.
ـاز آنجايي كه بخشي از فرايند سيستم حسابداري صنعتي بشناسايي هزينه ها مي انجامد لذا در اين بخش ابتدا تعريفي از هزينه ارائه سيستمي به طبقه بندي هزينه ها اشاره مي شود:
حسابداري مالي تعريف ذيل را از هزينه ارائه نموده است:
هزينه به معني خروج وجه نقد از يك واحد انتفاعي يا مصرف يا استهلاك دارايي هاي موجود و يا افزايش بدهيها يك واحد يا تركيبي از آنها كه در نتيجه اجراي فعاليتهاي اصلي يا جانبي واحد تجاري، واقع و به كاهش حقوق صاحبان سهام منجر مي شوداطلاق مي كردد.
در حسابداري صنعتي هزينه به عنوان منابع فدا شده براي رسيدن به يك هدف خاص.معرفي مي نمايد. همچنين حسابداري صنعتي علاوه بر هزينه هاي اضافي گذشته با هزينه هاي برآوري و آتي ( منابعي كه قرار است در آينده مصرف يا فدا شوند) نيز سر و كار دارند.
در مؤسسات تولیدی و صنعتی موجودی مواد بخش اعظمی از دارائیها و در واقع دارائیهای جاری را به خود اختصاص می دهد. در ترازنامه این مؤسسات یکی از اقلام عمده، موجودی مواد بوده در ضمن مواد مصرفی شده نیز سهم اساسی از بهای تمام شده محصولات را تشکیل خواهد داد.
بنابراین همواره در ارتباط با کنترل مواد اولیه مؤسسات تولیدی موارد زیر مطرح بوده است:
در مؤسسات تولیدی کوچک به طور کلی صاحب مؤسسه خود وظیفه کنترل و خرید مواد را بر عهده دارد ولیکن در مؤسسات تولیدی بزرگ نیاز به یک سیستم منظم تهیه و خرید مواد ضروری می نماید و لازم است خریدار مواد اولیه تحت نظر یک مدیریت مناسب و با تشکیلات منظم، دقیق و با سرعت عمل و قدرت هماهنگی با قسمتهای مختلف تولیدی دیگر صورت پذیرد تا از ضایع شدن سرمایه جلوگیری شود.
مدیریت تهیه مواد در مؤسسات بزرگ باید دارای خصوصیات زیر باشد:
1- دارای اطلاعات کافی از مراحل فنی تولید باشد.
2- با تجربه باشد و دارای قدرت مدیریت جهت کنترل مجموعه باشد.
3- با بازارهای داخلی و خارجی و نحوه تهیه مواد آشنا بوده و آگاه به شرایط اقتصادی باشد.
4- با قوانین تجاری، اقتصادی، حقوقی و اصول معاملات آشنا باشد.
2- تهیه و خرید مواد اولیه
در مؤسسات بزرگ به طور معمول واحدهای زیر در ارتباط با تهیه مواد درگیر می باشند:
1- دایره خرید ( تدارکات)
2- دایره کنترل کیفیت و بازرسی
3- دایره انبار
4- دایره حسابداری مواد
- دایره تدارکات : همچنانکه از نامش پیداست وظیفه این واحد تهیه و تدارک مواد و ابزار آلات و ملزومات مورد نیاز واحدها و دوایر می باشد.
- دایره کنترل کیفیت و بازرسی : در این قسمت مواد خریداری شده بازرسی می شوند تا قبل از اینکه وارد انبار گردند اطمینان حاصل شود این مواد کیفیت مورد نظر را دارا می باشند و از لحاظ مقدار نیز معادل مورد نیاز و درخواست می باشد.
- واحد انبار: وظیفه این واحد نگهداری و حفاظت موجودیهای مواد از حیف و میل، فاسد وضایع شدن می باشد. در ضمن این واحد وظیفه دارد جابجایی، نقل و انتقال موجودی مواد را به شکلی مناسب و صحیح انجام دهد.
- دایره حسابداری مواد: این دایره وظیفه ثبت و نگهداری اطلاعات مواد وارده و صادره، از انبار را به عهده دارد.
بنابراین اگربخواهیم به شکل خلاصه بیان کنیم که سیستم تهیه مواد از چه عناصری تشکیل شده است باید به چهار عامل فوق الذکر اشاره کرده که در ادامه در ارتباط با هریک از این موارد بحث خواهیم کرد.
اشاره شد دایره خرید ( تدارکات) وظیفه تهیه و تدارک مواد اولیه، ابزار آلات و تجهیزات مورد نیاز مؤسسات تولیدی را بر عهده دارد.
در این واحد مشخصات و فهرست مواد اولیه مورد نیاز تهیه و در اختیار مأموران خرید قرار داده می شود تا با توجه به درخواستهای خرید و انجام سفارشات نظارت و دقت کافی به عمل آید.
به طور معمول در این واحد پرونده ها و اسامی و آدرس فروشندگان مواد مورد نیاز و لیست قیمتها و تغییرات آن تهیه و نگهداری می شود تا در صورت لزوم در دسترس باشند
باید توجه داشت برای آنکه دایره خرید اقدام به خرید نماید حتماً برگ درخواست سفارش مواد که به امضاء مسئولین مجاز رسیده تهیه گردد که این خود نیز نیاز به اقدامات اولیه دارد به نمودار زیر توجه کنید.
بنابراین همچنانکه در شکل ملاحظه می نمایید برای انجام عمل خرید توسط دایره خرید نیاز به طی مراحل مقدماتی زیر می باشد.